การศึกษาวิเคราะห์เรื่องอริยปฏิปทาในคัมภีร์พระพุทธศาสนา

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ (1) เพื่อศึกษาความหมาย ความเป็นมาและความสำคัญของอริยปฏิปทาในคัมภีร์พระพุทธศาสนา (2) เพื่อศึกษาหลักธรรมสำคัญที่ปรากฏในอริยปฏิปทา และ (3) เพื่อวิเคราะห์แนวทางการบำเพ็ญอริยปฏิปทาในคัมภีร์พระพุทธศาสนา งานวิจัยนี้เป็นงานวิจัยเชิงเอกสาร           

            ผลการวิจัย พบว่า

1. อริยปฏิปทา ได้แก่ หลักการปฏิบัติของพระอริยเจ้า มีที่มาจากพุทธดำรัสยกย่องปฏิปทาที่ดีของพระอริยเจ้าทั้งหลาย มี 9 ประการ คือ 1) อริยวังสปฏิปทา 2) รถวินีตปฏิปทา 3) มหาโคสิงคปฏิปทา 4) มหาสุญญตาปฏิปทา 5) อนังคณปฏิปทา 6) ธัมมทายาทปฏิปทา 7) โมเนยยปฏิปทา 8) ตุวฏกปฏิปทา และ 9) จันทูปมปฏิปทา อริยปฏิปทามีความสำคัญเพราะเกิดจากการตรัสรู้ของพระพุทธเจ้า เป็นหลักการปฏิบัติที่เป็นมาตรฐานชีวิตของพระอริยเจ้าทั้งปวง ผู้ซึ่งจะเป็นบุญเขตของอุบาสก-อุบาสิกา
2. หลักธรรมสำคัญที่ปรากฏในอริยปฏิปทา 9 ประการ เรียงตามลำดับดังต่อไปนี้ 1) สันโดษด้วยปัจจัย 4 2) วิสุทธิ 7 3) สัมมัปปธาน 4 4) สุญญตาผลสมาบัติ 5) ละราคะโทสะและโมหะ 6) ศึกษาพุทธพจน์และสันโดษด้วยปัจจัย 4 7) ฝึกตนเพื่อเป็นอเสขมุนี 8) พัฒนาตนตามหลักไตรสิกขา และ 9) ไม่คลุกคลีกับคฤหัสถ์และสันโดษในปัจจัย 4
3. แนวทางการบำเพ็ญอริยปฏิปทา มีดังต่อไปนี้ 1) ผู้บำเพ็ญอริยวังสปฏิปทาจะบริโภคปัจจัย 4 ด้วยความสันโดษ 2) ผู้บำเพ็ญรถวินีตปฏิปทาจะปฏิบัติเพื่อความบริสุทธิ์จากกิเลส 3) ผู้บำเพ็ญมหาโคสิงคปฏิปทาจะทำความเพียรเพื่อป้องกันและละกิเลส 4) ผู้บำเพ็ญมหาสุญญตาปฏิปทาจะไม่คลุกคลีอยู่กับหมู่คณะและอยู่ด้วยความว่าง 5) ผู้บำเพ็ญอนังคณปฏิปทาจะหมั่นทำความเพียรจนกว่าจะละกิเลส 6) ผู้บำเพ็ญธัมมทายาทปฏิปทาจะเพียรศึกษาพระธรรมวินัยและเลี้ยงชีพด้วยความสันโดษ 7) ผู้บำเพ็ญโมเนยยปฏิปทาจะฝึกตนเพื่อเป็นผู้รู้แจ้งโลกและชีวิต 8) ผู้บำเพ็ญตุวฏกปฏิปทาจะพัฒนาตนทั้งด้านกาย จิต และปัญญา และ 9) ผู้บำเพ็ญจันทูปมปฏิปทาจะไม่คลุกคลีกับคฤหัสถ์และดำรงชีพอย่างเรียบง่าย ผู้บำเพ็ญอริยปฏิปทาได้ชื่อว่าพัฒนาตนตามหลักไตรสิกขา คือ ศีล สมาธิ ปัญญา