พระเจดีย์ : การบูชาในพระพุทธศาสนา

บทคัดย่อ

บทความเรื่องนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา คติเรื่องการบูชาพระเจดีย์ในสมัยพุทธกาลจากการศึกษาพบว่า เจดีย์คือสิ่งก่อสร้างทรงสูงเหมือนลอมฟางที่มีพัฒนาการมาจากการสร้างสถูปสำหรับบรรจุอัฐิของบรรพบุรุษ ใช้หินและดินเหนียวก่อเป็นรูปวงกลมล้อมรอบเนินดินแล้วปักร่ม หรือฉัตรเพื่อใช้เป็นเครื่องหมายแสดงฐานันดรศักดิ์ การบูชาพุทธเจดีย์ ในพระพุทธศาสนา จำแนกการบูชาออกเป็น 2 อย่าง คือ (1) อามิสบูชา การบูชาด้วยสิ่งของ (2) ปฏิบัติบูชา การบูชาด้วยการปฏิบัติ จัดเป็นการแสดงความเคารพต่อบุคคลหรือวัตถุที่มีค่าทางจิตใจ บุคคลและวัตถุสิ่งของที่ควรบูชาในพระพุทธศาสนามี 2 ประเภท ได้แก่ (1) บุคคลผู้ควรแก่การบูชา เรียกว่า ปูชนียบุคคล ได้แก่ พระพุทธเจ้า พระปัจเจกพุทธเจ้าและพระอริยสาวก (2) ปูชนียวัตถุ ได้แก่ พระปฏิมา พระสถูปเจดีย์ ต้นโพธิ์ คัมภีร์บันทึกคำสอนเป็นต้น การบูชาสามารถกระทำได้หลายวิธี เช่น การถวายสิ่งของเครื่องสักการะมีดอกไม้ การกราบไหว้ เป็นต้น ประเภทของพระเจดีย์ จำแนกได้ 4 ประเภท คือ (1) บริโภคเจดีย์ (2) ธาตุเจดีย์ (3) อุทเทสิกเจีย์ และ (4) ธรรมเจดีย์ ผู้ทำการบูชาพระเจดีย์ย่อมได้รับอานิสงส์ คือทรัพย์สมบัติ ทั้งโลกิยสมบัติโลกุตตรสมบัติ การสร้างพระเจดีย์และการบูชาพระเจดีย์ย่อมจะอำนวยผลานิสงส์ที่พึงประสงค์ให้ได้ตามสมควรแก่การปฏิบัติ ถือเป็นการทำหน้าที่ธำรงสืบต่ออายุพระพุทธศาสนาสืบไป