พัฒนานวัตกรรมกระบวนการแนะแนววิถีพุทธสำหรับบุคลกรทางการศึกษาในสังคมไทย

บทคัดย่อ

การครั้งนี้วิจัยมีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อวิเคราะห์กระบวนการแนะแนววิถีพุทธสำหรับบุคลากรทางการศึกษาในสังคมไทย 2) เพื่อพัฒนานวัตกรรมกระบวนการแนะแนววิถีพุทธสำหรับบุคลากรทางการศึกษาในสังคมไทย 3) เพื่อทดลองใช้และประเมินนวัตกรรมกระบวนการแนะแนววิถีพุทธสำหรับบุคลากรทางการศึกษาในสังคมไทย เป็นการวิจัยแบบการวิจัยและพัฒนา โดยแบ่งการดำเนินการวิจัยเป็น 2 ระยะ ดังนี้ ระยะที่ 1 พัฒนานวัตกรรมกระบวนการแนะแนววิถีพุทธฯ และระยะที่ 2 การทดลองใช้และตรวจสอบคุณภาพของนวัตกรรมกระบวนการแนะแนววิถีพุทธฯ มีกลุ่มประชากร คือ ครูแนะแนวในสถานศึกษาที่มีประสบการณ์ในการทำงานแนะแนวและนิสิตคณะครุศาสตร์ สาขาวิชาการสอนพระพุทธศาสนาและจิตวิทยาแนะแนว  สาขาวิชาการสอนพระพุทธศาสนา และสาขาวิชาจิตวิทยาแนะแนว จำนวนทั้งหมด 18 รูป/คน มีการสัมภาษณ์ ทดลองใช้นวัตกรรมฯ (6 โมดูล) และประเมินนวัตกรรมฯ 

ผลการวิจัย พบว่า

1. กระบวนการแนะแนววิถีพุทธสำหรับบุคลากรทางการศึกษาในสังคมไทย มีองค์ประกอบที่สำคัญใน 3 ด้าน คือ 1) ด้านขอบข่ายการแนะแนววิถีพุทธ เป็นการส่งเสริมให้ครูแนะแนวหรือบุคลากรทางการศึกษาที่ทำหน้าที่ให้บริการแนะแนวให้มีความรู้ความเข้าใจหลักธรรม ได้แก่ กัลยาณมิตร ไตรสิกขา พละ 5 อิทธิบาท 4 พรมวิหารธรรม มรรคมีองค์ 8 และโยนิโสนมสิการ เพื่อนำหลักธรรมดังกล่าวมาผสมผสานในการจัดกิจกรรมหรือบริการแนะแนว 2) บริการแนะแนววิถีพุทธ บริการแนะแนว 5 บริการเป็นกระบวนการพื้นฐานของงานแนะแนวมีจุดมุ่งหมายเพื่อเป็นการส่งเสริมพัฒนาการ การป้องกันปัญหา และการแก้ไขปัญหาของผู้เรียน และเป็นกระบวนการที่ช่วยให้ผู้เรียนเจริญงอกงามและพัฒนาได้อย่างเต็มที่ 3) ครูแนะแนววิถีพุทธ ครูผู้ทำหน้าที่ให้บริการแนะแนวเป็นผู้ที่มีบทบาทสำคัญในการเอื้อให้การดำเนินงานแนะแนวบรรลุเป้าประสงค์ ซึ่งมีคุณลักษณะที่สำคัญคือมีความเป็นกัลยาณมิตร

2. นวัตกรรมกระบวนการแนะแนววิถีพุทธสำหรับบุคลากรทางการศึกษาในสังคมไทย เป็นนวัตกรรมที่เป็นกระบวนการพัฒนาต่อยอดงานแนะแนวที่ดำเนินการอยู่ให้มีประสิทธิภาพและมีคุณค่ามากขึ้นโดยการประยุกต์ใช้หลักธรรมทางพระพุทธศาสนาเข้ามาผสานกับการดำเนินงานแนะแนว ประกอบด้วยโมดูลการฝึกอบรม 6 โมดูล ประกอบด้วย โมดูลที่ 1 คุณค่าของงานแนะแนววิธีพุทธ โมดูลที่ 2 เสริมศรัทธาครูแนะแนววิถีพุทธ โมดูลที่ 3 ครูแนะแนวหัวใจพุทธ โมดูลที่ 4 ขอบข่ายงานแนะแนววิถีพุทธ โมดูลที่ 5 บริการแนะแนววิถีพุทธสู่การปฏิบัติ

3. นวัตกรรมกระบวนการแนะแนววิถีพุทธสำหรับบุคลากรทางการศึกษาในสังคมไทยมีองค์ความรู้ที่เกิดขึ้นใน 3 ประการ คือ ประการแรก เตรียมความพร้อมภายในจิตใจของครู ซึ่งเป็นคุณลักษณะภายในของครูผู้ทำหน้าที่แนะแนวที่มีจิตใจที่ประกอบด้วยเมตตากรุณา มีความเป็นกัลยาณมิตรกับผู้เรียน ประการที่ 2 ครูผู้ทำหน้าที่งานแนะแนวได้นวัตกรรมที่มีความน่าสนใจ ทันสมัย เข้าถึงได้ง่ายและไม่เสียค่าใช้จ่ายในการใช้นวัตกรรมฯ ก่อให้เกิดคุณค่าต่อบุคลากรทางการศึกษาสามารถนำกระบวนการแนะแนววิถีพุทธไปใช้พัฒนาการทำงานในหน้าที่ของตน เกิดความสุขในการปฏิบัติงาน และเป็นการส่งเสริมให้ประสิทธิภาพการแนะแนวในสถานศึกษาเพิ่มขึ้นมีความสุขในการปฏิบัติงาน เป็นประโยชน์ช่วยพัฒนาสังคมให้มีความยั่งยืน ส่งผลให้ประเทศชาติมีความเจริญ ประการที่ 3 ผู้เรียนได้รู้จักและเข้าใจตนเอง สามารถศึกษาเล่าเรียนและดำเนินชีวิตได้เหมาะสมกับศักยภาพของตน