นักศึกษาประวัติศาสตร์กับโอกาสในสายงานจดหมายเหตุ: การเรียนรู้เฉพาะทางเพื่อความพร้อมสู่อาชีพ
คำสำคัญ:
งานจดหมายเหตุ, หลักสูตรประวัติศาสตร์, สมรรถนะนักศึกษาบทคัดย่อ
บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) วิเคราะห์ศักยภาพของนักศึกษาประวัติศาสตร์ในการเข้าสู่สายงานจดหมายเหตุในประเทศไทย และ 2) เสนอแนวทางการปรับปรุงหลักสูตรให้สอดคล้องกับความต้องการของตลาดแรงงาน ใช้วิธีการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยเก็บข้อมูลจากการวิเคราะห์เอกสาร การศึกษาตลาดงาน การนิเทศนักศึกษาฝึกงาน และการสนทนากลุ่มกับผู้มีส่วนได้ส่วนเสียในสายงานจดหมายเหตุ ผลการศึกษาพบว่า ความรู้ทางประวัติศาสตร์เป็นพื้นฐานสำคัญในการปฏิบัติงานจดหมายเหตุ และตลาดแรงงานในประเทศไทยเปิดรับบัณฑิตสาขาประวัติศาสตร์ในตำแหน่งงานนักจดหมายเหตุ อย่างไรก็ตาม หลักสูตรระดับปริญญาตรีทางประวัติศาสตร์ยังขาดรายวิชาที่ออกแบบโดยตรงสำหรับการพัฒนาสมรรถนะด้านงานจดหมายเหตุ ในขณะที่หลักสูตรปริญญาตรีด้านจดหมายเหตุในต่างประเทศมีการ
บูรณาการองค์ความรู้ทางประวัติศาสตร์ การจัดการเอกสาร และเทคโนโลยีดิจิทัล บทความนี้จึงเสนอให้เพิ่มรายวิชาด้านงานจดหมายเหตุในหลักสูตรประวัติศาสตร์ โดยเน้นการบูรณาการองค์ความรู้และทักษะที่เกี่ยวข้อง พร้อมทั้งส่งเสริมการฝึกปฏิบัติงานในสภาพแวดล้อมจริง เพื่อเตรียมความพร้อมให้บัณฑิตเข้าสู่ตลาดแรงงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ
เอกสารอ้างอิง
กนกวรรณ บัวงาม, และ ปรีดี ปลื้มสำราญกิจ. (2566). ความสัมพันธ์ระหว่างวิชาชีพบรรณารักษ์กับนักจดหมายเหตุ. วารสารการอ่าน สมาคมการอ่านแห่งประเทศไทย, 27(1), 19–36.
กรมศิลปากร. (2551ก). คู่มือการจัดหมวดหมู่และทำเครื่องมือช่วยค้นเอกสารจดหมายเหตุ. สำนักหอจดหมายเหตุ กรมศิลปากร.
กรมศิลปากร. (2551ข). คู่มือการอนุรักษ์เอกสารจดหมายเหตุ: การอนุรักษ์เอกสารจดหมายเหตุโดยการแปลงรูปแบบข้อมูลเข้าสู่ระบบดิจิตอล. สำนักหอจดหมายเหตุ กรมศิลปากร.
กรมศิลปากร. (2558). กฎหมายและระเบียบที่เกี่ยวข้องกับงานจดหมายเหตุ. สำนักหอจดหมายเหตุ กรมศิลปากร.
กรมศิลปากร. (2559). คู่มือวิชาการพื้นฐานการบริหารและจัดการงานจดหมายเหตุ. (พิมพ์ครั้งที่ 2). สำนักหอจดหมายเหตุ กรมศิลปากร.
กรมศิลปากร. (2561). คู่มือการจัดทำตารางกำหนดอายุการเก็บเอกสารหน่วยงานของรัฐ. (พิมพ์ครั้งที่ 3). สำนักหอจดหมายเหตุ กรมศิลปากร.
กรมศิลปากร. (2563). ตารางกำหนดอายุการเก็บเอกสารขององค์การบริหารส่วนจังหวัด. สำนักหอจดหมายเหตุ กรมศิลปากร.
กรมศิลปากร. (2568, 13 กุมภาพันธ์). ประกาศกรมศิลปากร เรื่อง รับสมัครสอบแข่งขันเพื่อบรรจุคนเข้ารับราชการ สังกัดกรมศิลปากร ครั้งที่ 1/2568. https://job.ocsc.go.th/images/Job/638751406511998646.pdf
คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร. (2567). หลักสูตรศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการจัดการจดหมายเหตุและสารสนเทศมรดกทางวัฒนธรรม (หลักสูตรปรับปรุง พ.ศ. 2567). https://archae.su.ac.th/course-master-degree/archives/
คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม. (2567). หลักสูตรการศึกษาระดับปริญญาตรี มหาวิทยาลัยมหาสารคาม ปีการศึกษา 2567 คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์. https://heyzine.com/flip-book/f6881321fe.html#page/78
งานหลักสูตรและส่งเสริมการเรียนรู้ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตปัตตานี. (2567). หลักสูตรศิลปศาสตรบัณฑิต สาขาวิชาประวัติศาสตร์. https://curriculum.pn.psu.ac.th/curriculumn_2022/documents/study_guide/bachelor/2567/Human&Social/67_History.pdf
จุฑาทิพย์ อังศุสิงห์. (2561). การประเมินคุณค่าเอกสาร. วารสารวิชาการหอสมุดแห่งชาติ, 6(1), 17– 27.
จุฑารัตน์ ช่างทอง. (2550). ระบบจัดการเอกสารอิเล็กทรอนิกส์สำหรับหน่วยงานภาครัฐ. วารสารอักษรศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร, 27(2), 68–82.
จุฑารัตน์ ช่างทอง. (2557). พฤติกรรมสารสนเทศของนักประวัติศาสตร์: กรอบแนวคิดเกี่ยวกับบริการสารสนเทศสำหรับนักจดหมายเหตุและบรรณารักษ์. วารสารอักษรศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร, 36(2), 229-243.
ชนกพร ชูติกมลธรรม. (2566). ว่าด้วยประวัติศาสตร์สาธารณะ: กำเนิด นิยาม และข้อถกเถียง. วารสารศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, 23(2), 737–763.
ดาวเรือง แนวทอง. (2548). การบริหารและดำเนินงานจดหมายเหตุของมหาวิทยาลัยของรัฐในประเทศไทย [วิทยานิพนธ์ปริญญาศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการจัดการจดหมายเหตุและสารสนเทศมรดกทางวัฒนธรรมเอกสารที่ไม่มีการตีพิมพ์]. ภาควิชาภาษาตะวันออก บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร.
ธัชพงศ์ พัตรสงวน, สมสรวง พฤติกุล, และ จุฑารัตน์ ช่างทอง. (2561). แนวทางการประเมินคุณค่าเอกสารจดหมายเหตุธุรกิจในบริบทประเทศไทย: กรณีศึกษากลุ่มบริษัทบี.กริม. Veridian E-Journal, Silpakorn University, 11(1), 462–475.
น้ำทิพย์ วิภาวิน, ประสิทธิชัย เลิศรัตนเคหกาล, ศุภชัย จันฝาก, กนกวรรณ บัวงาม, ปรีดี ปลื้มสำราญกิจ ธนภัคสร วิภาวิน, และ ชาตรี วงษ์แก้ว. (2566). โครงการจดหมายเหตุการวิจัยไทย. วารห้องสมุด, 67(1), 99–123.
บุหลัน กุลวิจิตร. (2564). สื่อสังคมออนไลน์กับการประชาสัมพันธ์หอจดหมายเหตุ. วารสารมหาวิทยาลัยศิลปากร, 41(1), 13–26.
พัณณิตา นันทะกาล. (2560). ความต้องการพัฒนาฐานข้อมูลเอกสารจดหมายเหตุ คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏศรีสเกษ. วารสารวิชาการมนุษย์และสังคม คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏศรีสเกษ, 1(1), 112–125.
พระราชบัญญัติจดหมายเหตุแห่งชาติ พ.ศ. 2556. (2556, 13 มีนาคม). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 130 ตอนที่ 23 ก. หน้า 1-7.
มหาวิทยาลัยบูรพา. (2564). หลักสูตรศิลปศาสตรบัณฑิต สาขาวิชาประวัติศาสตร์ หลักสูตรปรับปรุง พ.ศ. 2564. https://www.buu.ac.th/web-course/detail.php?key=Nzgx
มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์. (2566, 7 สิงหาคม). ประกาศมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ เรื่อง ขยายเวลารับสมัครคัดเลือกพนักงานเงินรายได้ ตำแหน่งนักวิชาการศึกษา สังกัดหอประวัติ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ สำนักงานอธิการบดี. https://resume.psu.ac.th/resumeAdminFiles/resume_01_914-R9OVCBDv.pdf
เลิศชัย วาสนานิกรกุลชัย. (2562). มาตรฐาน ISO 15489 Information and documentation – Records management และงานจดหมายเหตุ. วารสารวิชาการหอสมุดแห่งชาติ, 7(1), 45–63.
วราภรณ์ พูลสถิติวัฒน์. (2565). งานวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่อง การประยุกต์ใช้หลักการวิเคราะห์หน้าที่เพื่อจัดทำต้นแบบแผนผังแฟ้มเอกสารและตารางการกำหนดอายุเอกสาร: กรณีศึกษาสำนักงานคณบดี คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร. คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร.
วราภรณ์ พูลสถิติวัฒน์, และ พิมพ์พจน์ สีลาเขต. (2566). การศึกษากระบวนการจัดการเอกสารจดหมายเหตุของหอจดหมายเหตุ สถาบันเทคโนโลยีป้องกันประเทศ. วารสารวิชาการเทคโนโลยีป้องกันประเทศ, 5(12), 86–101.
วิศปัตย์ ชัยช่วย. (2559). แนวทางการจัดการเอกสารหน่วยงานของรัฐที่สอดคล้องกับพระราชบัญญัติจดหมายเหตุแห่งชาติ พ.ศ. 2556. วารสารสารสนเทศศาสตร์, 34(2), 114–129.
สภากาชาดไทย. (2567, 2 ธันวาคม). ประกาศสำนักงานบริหารทรัพยากรบุคคล สภากาชาดไทย เรื่อง รับสมัครสอบแข่งขันเพื่อบรรจุและแต่งตั้งบุคคลเข้าปฏิบัติงานในสภากาชาดไทย. https://vtrcapi.redcross.or.th/recruitment-api/jobRequest/2024-12-02/XoLFS3_14504646.pdf
สาคร พิพวนนอก. (2548). การพัฒนาบุคลากรที่ปฏิบัติงานด้านจดหมายเหตุ สังกัดสำนักหอจดหมายเหตุแห่งชาติ [ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาววิชาการจัดการจดหมายเหตุและเอกสารที่ไม่มีการตีพิมพ์]. มหาวิทยาลัยศิลปากร. https://sure.su.ac.th/xmlui/handle/123456789/11193
สมบัติ พิกุลทอง, แววตา เตชาทวีวรรณ, และ ดุษฎี สีวังคำ. (2564). สภาพและปัญหาการสงวนรักษาเอกสารจดหมายเหตุดิจิทัลของหน่วยงานบริการจดหมายเหตุในประเทศไทย. วารสารบรรณศาสตร์ มศว, 14(1), 123–138.
สมศักดิ์ ศรีบริสุทธิ์สกุล. (2565). พื้นฐานการจัดระบบคอลเล็กชันดิจิทัลสำหรับงานห้องสมุดและจดหมายเหตุ. ภาควิชาบรรณารักษศาสตร์ คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
สมสรวง พฤติกุล. (2539). หลักและแนวปฏิบัติงานจดหมายเหตุสำหรับภาครัฐและเอกชน.มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.
สมสรวง พฤติกุล. (2548). การเรียน การสอนและหลักสูตรวิชาจดหมายเหตุในประเทศไทย. จดหมายข่าวจดหมายเหตุไทย, 2(1), 14–15. https://www.openbase.in.th/files/nsltt002_2.pdf
สำนักบรรณสารสนเทศ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช. (2561). หลักและแนวปฏิบัติการจัดการจดหมายเหตุดิจิทัล. https://oer.learn.in.th/search_detail/result/103616
สำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. (2559, 11 พฤษภาคม). ประกาศสำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ เรื่อง รับสมัครคัดเลือกเพื่อจ้างและแต่งตั้งบุคคลเข้าเป็นพนักงานมหาวิทยาลัยเงินรายได้ตำแหน่งช่างเครื่องคอมพิวเตอร์ ตำแหน่งผู้ปฏิบัติงานห้องสมุด และตำแหน่งนักจดหมายเหตุ https://job.ocsc.go.th/images/Job/635990779883147698.pdf
สำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. (2568, 17 กุมภาพันธ์). ประกาศสำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ เรื่อง การรับสมัครคัดเลือกเพื่อจ้างและแต่งตั้งบุคคลเข้าเป็นพนักงานมหาวิทยาลัย. https://www.lib.ku.ac.th/job2565/files/filedocs/1739789299-DOC.pdf
Claremont Graduate University. (2025). Archival Studies. https://www.cgu.edu/academics/program/archival-studies/
Cox, Richard J. (1986). Archivists and Public Historians in the United States. The Public Historian, 8(3), 29-45.
McCrank, Lawrence. (1985). Public Historians in the Information Professions: Problems in Education and Credentials. The Public Historian, 7(3), 7-22.
Meyer, Linda M. (2011). Historian as Archivist: History, Archives, and Outreach at Colorado State University. Journal of Archival Organization, 9(3-4), 226-236.
New York University. (2025). Archives and Public History Courses. NYU MA Programs in History. https://wp.nyu.edu/nyuhistoryma/archives-and-public-history-courses/
Poolsatitiwat, Waraporn. (2017). Identification of the Factors Shaping Archival Education in Thailand and an Investigation into the Effectiveness of that Education in Preparing Graduates for the Archival Workplace [Doctor of Philosophy Thesis]. University of Liverpool.
Poolsatitiwat, Waraporn. (2020). Perspectives on the Concepts of ‘Records’ and ‘Archives’ in Thailand and the Current Roles of the National Archives of Thailand (NAT). Journal of Humanities and Social Sciences Studies, 20(3), 649-675.
Roper, Millerchael. (1987). Archival Education in Britain. The American Archivist, 50(4), 586–590. http://www.jstor.org/stable/40293168
Shepherd, Elizabeth. (2006). Developing a new academic discipline. Aslib Proceedings, 58(1/2). 10–19. https://doi.org/10.1108/00012530610648644
Standsfield, Robert E. (2015). Archivists and Historians: Perspectives on the Place of Historical Research in Archival Practice [M.Sc.Econ in Archive Administration]. University of Aberystwyth. http://hdl.handle.net/2160/42807
Sucha-xaya, N. (2023). Uncolonized Thailand: A Historical Perspective on Modern Thai Archival Education. Philippine Journal of Librarianship and Information Studies, 43(2), 17–22. https://www.phjlis.org/index.php/phjlis/article/view/163/97
The Archives and Records Association. (2024). Careers in archives and records management. https://www.archives.org.uk/a-career-in-recordkeeping
The Association of Thai Archives. (2015, August 3). สมาชิกสมาคมจดหมายเหตุสยาม [image attached]. Facebook. https://web.facebook.com/TheAssociationofThaiArchives
Turrini, Joseph M. (2007, May 1). The Historical Profession and Archival Education. Perspectives on History. https://www.historians.org/perspectives-article/the-historical-profession-and-archival-education-may-2007/
Turrini, Joseph M. (2012). From History to Library and Information Science: A Case Study of Archival Education at Wayne State University. Information & Culture: A Journal of History, 47(3), 358-380.
Wosh, Peter J. (2018). Reflections on Public History and Archives Education. Journal of Archival Organization, 15(3-4), 95-99.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารวิชาการคณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
This article has been published in the Journal of Humanities and Social Sciences at Prince of Songkla University, Pattani Campus.
