การวิเคราะห์สภาวะหนี้สินและปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อการเป็นหนี้ของสมาชิกสหกรณ์การเกษตรในเขตภาคตะวันออกเฉียงเหนือ

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีจุดประสงค์เพื่อ 1.ศึกษาสภาวะหนี้สินของสมาชิกสหกรณ์การเกษตรในเขตภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และ2.ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อการเป็นหนี้ของสมาชิกสหกรณ์การเกษตรในเขต               ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ผู้ให้ข้อมูลในการศึกษาครั้งนี้ คือ สมาชิกสหกรณ์การเกษตรในเขตภาคตะวันออกเฉียงเหนือ จำนวน 412 ราย โดยใช้แบบสอบถาม การพิจารณาข้อมูลใช้สถิติเชิงพรรณนา ได้แก่ ค่าร้อยละ ค่าความถี่ ค่าเฉลี่ย และสถิติเชิงอนุมานในการวิเคราะห์ความสัมพันธ์ด้วยสถิติทดสอบไคร์วสแควร์ (Chi-squart)

ผลการวิจัยพบว่า 1.สมาชิกสหกรณ์การเกษตรในเขตภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ส่วนใหญ่มีจำนวนเงินที่เป็นหนี้กับสหกรณ์ 150,001 – 200,000 บาท  คิดเป็นร้อยละ 29.2  รองลงมาจำนวนเงินที่เป็นหนี้กับสหกรณ์ 10,001 – 50,000 บาท คิดเป็นร้อยละ 23.5  และจำนวนเงินที่เป็นหนี้กับสหกรณ์ 50,001 – 100,000 บาท คิดเป็นร้อยละ 19.2  สาเหตุที่กู้ยืมเงินจากสหกรณ์ พบว่า 1) มีสาเหตุเพื่อใช้ในการเกษตร  2) เพื่อใช้จ่ายในครัวเรือน (ค่าอาหาร ค่าน้ำ ค่าไฟ ฯลฯ) 3)เพื่อใช้ในการศึกษา (ค่าเทอมบุตร ฯลฯ) 4)เพื่อใช้ในการทำอาชีพเสริมที่ไม่ใช่การเกษตร 5) เพื่อเป็นค่ารักษาพยาบาล 6)เพื่อใช้ซื้อ/เช่า บ้านและที่ดิน 2.ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อการเป็นหนี้ของสมาชิกสหกรณ์การเกษตรในเขตภาคตะวันออกเฉียงเหนือ อย่างมีนัยยะสำคัญทางสถิติ ประกอบด้วย ปัจจัยส่วนบุคคล จำนวน 6 ตัวแปร ประกอบด้วย เพศ อายุ สถานภาพ การศึกษา อาชีพหลักในการเกษตร จำนวนสมาชิกในครัวเรือนที่อาศัยอยู่ด้วยกัน ปัจจัยด้านเศรษฐกิจ จำนวน 2 ตัวแปร ประกอบด้วย รายได้เฉลี่ยต่อเดือนของสมาชิก และค่าใช้จ่ายของครัวเรือนต่อเดือน ปัจจัยด้านค่านิยม/ทัศนะคติ จำนวน 12  ตัวแปร ประกอบด้วย ด้านสภาพทางสังคมที่ต้องสร้างภาพลักษณ์มีผลต่อการก่อหนี้ ด้านการเสพสิ่งบันเทิงต่าง ๆ เช่น ภาพยนตร์ ดนตรี ละครเวที สวนสนุก กีฬา ฯลฯ มีผลต่อการก่อหนี้  ด้านความเลื่อมใสศรัทธาในศาสนา เช่น ทอดกฐิน ทอดผ้าป่า สร้างอุโบสถ ฯลฯ มีผลต่อการก่อหนี้  ด้านผู้ที่มีรายได้สูงมักจะมีเงินออมมากกว่าผู้ที่มีรายได้น้อย  ด้านสินค้าเงินผ่อนมีแรงจูงใจให้ซื้อสินค้ามากยิ่งขึ้น ด้านการซื้อ รถยนต์/รถมอเตอร์ไซค์ ส่วนตัว คุ้มค่ากว่าการใช้รถโดยสารสาธารณะ มีผลกระตุ้นต่อการก่อหนี้ ด้านนโยบายการเมือง/รัฐบาลทำให้กู้ยืมมากขึ้น เช่น นโยบายประกันพืชผล นโยบายบัตรสวัสดิการแห่งรัฐ นโยบายพักชำระหนี้ ด้านระดับการศึกษา   มีผลต่อการก่อหนี้ด้านการรู้จักบริหารเงิน/การวางแผนจัดการการเงิน (รับ-จ่าย) ทำให้การก่อหนี้ลดลง  ด้านรายได้ในอนาคตจะเพิ่มขึ้น การใช้จ่ายในปัจจุบันเพิ่มขึ้นด้วย  ด้านการกู้ยืมเงินเพราะทำให้จับจ่ายใช้สอยได้ง่ายขึ้นตามที่ต้องการหรือในยามที่ฉุกเฉิน และด้านค่าครองชีพสูงขึ้น/สินค้ามีราคาแพงมากขึ้นมีผลต่อการก่อหนี้ ปัจจัยด้านความจำเป็นในการบริโภค/อุปโภค จำนวน 5 ตัวแปร ประกอบด้วย ด้านการศึกษาของบุตร ด้านความต้องการปัจจัยสี่ (อาหาร ที่อยู่อาศัย เครื่องนุ่งห่มและยารักษาโรค) ด้านความต้องการทางด้านเทคโนโลยี (อุปกรณ์เครื่องจักร เครื่องมือการเกษตรรถไถ รถแทรกเตอร์) และด้านการดื่มสุราและอบายมุข เช่น การพนัน หวย ฯลฯ และปัจจัยด้านปัญหาภัยพิบัติ (น้ำท่วม/ภัยแล้ง) ดังนั้นหน่วยงานภาครัฐ และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ควรให้ความสำคัญกับการวิเคราะห์ข้อมูลด้านปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อการเป็นหนี้ของสมาชิกสหกรณ์การเกษตรในเขตภาคตะวันออกเฉียงเหนือ เพื่อนำข้อมูลที่ได้ ไปวางแผนงาน โครงการที่เกี่ยวข้อง หรือนำไปกำหนดนโยบายในการแก้ไขปัญหาด้านเศรษฐกิจระดับฐานรากให้กับประชากรที่ประกอบอาชีพเกษตรกรรมเป็นหลัก รวมทั้งเกษตรกร ประชาชนทั่วไปที่เป็นสมาชิกสหกรณ์การเกษตรได้อย่างมีระบบเหมาะสมกับบริบทของสังคมและพื้นที่