บูรณาการคำสอนทางพระพุทธศาสนาที่ปรากฏในประเพณีแซนโฎนตากับหลักสูตรสถานศึกษา กลุ่มสาระสังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน 2551

บทคัดย่อ

การศึกษาวิจัยมีวัตถุประสงค์  1) เพื่อศึกษาประวัติความเป็นมาประเพณีแซนโฎนตาและคำสอนทางพระพุทธศาสนา จังหวัดสุรินทร์ 2) เพื่อบูรณาการคำสอนทางพระพุทธศาสนาที่ปรากฏในประเพณีแซนโฎนตากับหลักสูตรสถานศึกษา กลุ่มสาระสังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 วิธีดำเนินการวิจัยมีอยู่ 2 ขั้นตอนหลัก 2.1) ศึกษาจากเอกสาร  พระไตรปิฎก  เอกสารวิชาการทางพระพุทธศาสนาและงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง 2.2) การวิจัยภาคสนาม โดยสัมภาษณ์กลุ่มเป้าหมายที่เกี่ยวข้องแล้วนำมาวิเคราะห์ กลุ่มเป้าหมายที่ศึกษา ได้แก่  ผู้บริหารสถานศึกษา หัวหน้ากลุ่มสาระสังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ครูผู้สอนกลุ่มสาระสังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม นักวิชาการ ศึกษานิเทศก์ และนักเรียนในโรงเรียนที่มีการจัดการเรียนรู้ประเพณีแซนโฎนตา โดยกลุ่มเป้าหมายได้โดยวิธีการสัมภาษณ์แบบเจาะจง แล้วนำเสนองานวิจัยด้วยการวิเคราะห์เชิงพรรณนา

ผลการศึกษาพบว่า ประเพณีแซน-โฎนตา ที่ปรากฏในคัมภีร์พระพุทธศาสนาเถรวาท พบว่า บ่อเกิดของประเพณีแซนโฎนตา  เกิดจากความเชื่อเรื่อง อำนาจลึกลับของวิญญาณบรรพบุรุษ ประเพณีแซนในพระพุทธศาสนา พบว่า มีกำเนิดจากความเชื่อเรื่องการทำบุญอุทิศให้แก่ผู้ตาย ความเชื่อได้มีการปฏิบัติสืบต่อกันมาเรื่อยมาว่าประเพณีนี้ได้เกิดขึ้นมานานแล้ว แต่ไม่พบว่าเกิดขึ้นครั้งแรกเมื่อใด ปัจจุบันภาษาท้องถิ่นเรียกประเพณีว่า “แซนโฎนตา”จะมีพิธีกรรมที่เกิดขึ้น เช่น พิธีเซ่นไหว้ ผีบรรพบุรุษ การเซ่นสรวงดวงวิญญาณ และการทำบุญที่วัดเพื่ออุทิศให้แก่ผู้ตาย คำสอนที่ปรากฏในประเพณีแซนโฎนตา พบว่า ได้มีคำสอนความเชื่อทางพระพุทธศาสนา ดังนี้ คือ 1) การอุทิศส่วนบุญ ถือศีลบำเพ็ญภาวนาตามพุทธศาสนา 2) การบูชา การระลึกถึงคุณงามความดี ที่บรรพบุรุษเคยทำให้มาก่อน จึงสมควรแสดงการตอบแทน 3) การกระทำการเซ่นสรวงบูชา สังเวยตามความเหมาะสม 4) กตัญญูกตเวที การแสดงความรู้คุณแล้วตอบแทนแก่บรรพบุรุษของตน 5) สังคหวัตถุ อันเป็นคำสอนที่จะสงเคราะห์กันเป็นเครื่องยึดเหนี่ยวผู้อื่นไว้และมีการแบ่งปันกันของคนในครอบครัวและชุมชน  คำสอนที่ปรากฏในประเพณีแซนโฎนตานี้ได้มีคำสอนทางพระพุทธศาสนา ปรากฏในพิธีแซนโฎนตา การบูรณาการ “แซนโฎนตา”ทำให้เกิดทักษะในการเรียนรู้นำไปบูรณาการใช้ในชีวิตประจำวัน มีความคิดที่ดีและปฏิบัติต่อภูมิปัญญาท้องถิ่นที่ตนได้อาศัยอยู่ แบบพึ่งพาอาศัยและเกิดความสำนึกในประเพณี และเห็นคุณค่า มีความสำคัญเช่นนี้จึงได้จัดการบูรณาการเพื่อให้นักเรียนได้ศึกษาเรียนรู้เพื่อให้เกิดความเข้าใจมากขึ้นโดยจัดการเรียนการสอน ให้เด็กได้เข้าร่วมกิจกรรมและบูรณาการให้เข้ากับหลักสูตรสถานศึกษากลุ่มสาระสังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรมตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน