ภาพตัวแทนผู้ป่วยกลุ่มโรคจิตในวาทกรรมข่าวออนไลน์ภาษาไทย: การศึกษาตามแนววาทกรรมวิเคราะห์เชิงวิพากษ์

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์ภาพตัวแทนผู้ป่วยกลุ่มโรคจิตที่สื่อผ่านกลวิธีทางภาษาในวาทกรรมข่าวออนไลน์ภาษาไทยตามแนววาทกรรมวิเคราะห์เชิงวิพากษ์ (Fairclough, 1995) โดยศึกษาจากตัวบทข่าวในไทยรัฐออนไลน์ ข่าวสดออนไลน์ และมติชนออนไลน์ ช่วงปี พ.ศ. 2567 จำนวน 208 ตัวบท และใช้แนวคิดเรื่องผู้แสดงทางสังคม (social actor) (van Leeuwen, 1996) และชนิดกระบวนการ (Halliday & Matthiessen, 2014) เป็นกรอบวิเคราะห์กลวิธีทางภาษา ผลการศึกษาพบว่า สื่อมวลชนมุ่งเน้นนำเสนอภาพผู้ป่วยกลุ่มโรคจิตในด้านลบซึ่งคิดร้อยละ 94.15 มากกว่าภาพด้านบวกซึ่งคิดเป็นร้อยละ 5.86 ภาพตัวแทนผู้ป่วยกลุ่มโรคจิตที่ปรากฏในวาทกรรมข่าวออนไลน์ภาษาไทยแบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม 1) ในแง่บุคลิกและอุปนิสัย ผู้ป่วยกลุ่มโรคจิตเป็นบุคคลอันตราย เพราะมีพฤติกรรมก้าวร้าวรุนแรงอย่างไม่สามารถคาดการณ์ได้จนก่อให้เกิดคดีอาชญากรรม ผู้ป่วยกลุ่มโรคจิตเป็นผู้มีความผิดปกติทางจิต มีอาการโรคจิต ขาดการรักษาอย่างต่อเนื่อง และเคยมีประวัติเสพสารเสพติดอย่างหนัก ผู้ป่วยกลุ่มโรคจิตเป็นคนเนรคุณ ทำร้ายผู้มีพระคุณจนได้รับบาดเจ็บหรือเสียชีวิต และผู้ป่วยกลุ่มโรคจิตเป็นผู้มีความสามารถ จนสามารถกลับตัวเป็นคนปกติหรือ   คนดีของสังคม 2) ในแง่สถานะทางสังคมและเศรษฐกิจ ผู้ป่วยกลุ่มโรคจิตเป็นปัญหาที่แก้ไขได้ยากและเป็นภาระของสังคม ผู้ป่วยกลุ่มโรคจิตเป็นชนชั้นกรรมาชีพ มีฐานะยากจน และด้อยโอกาส ปัจจัยทางสังคมที่ผลต่อการนำเสนอภาพตัวแทนดังกล่าว ได้แก่ สภาพสังคมไทยปัจจุบัน แนวคิดทางการแพทย์เกี่ยวกับกลุ่มโรคจิต กฎหมาย และความคิดและทัศนคติของคนในสังคมไทย ผลการศึกษาสะท้อนให้เห็นว่าสื่อมวลชนเน้นย้ำและนำเสนอ “ความผิดปกติ” ของผู้ป่วยกลุ่มโรคจิตในบางแง่มุมเพื่อดึงดูดความสนใจผู้อ่าน ถือเป็นการสร้าง “จุดขาย” ให้แก่การรายงานข่าว แต่ทว่าภาพตัวแทนผู้ป่วยกลุ่มโรคจิตเหล่านี้อาจมีส่วนสร้างตราบาปและสร้างภาพเหมารวมให้แก่ผู้ป่วยกลุ่มโรคจิต ซึ่งมีผลต่อการรับรู้ที่ผิดของผู้รับสารเกี่ยวกับผู้ป่วยกลุ่มโรคจิต