บางกอกในสมัยต้นกรุงรัตนโกสินทร์: วิถีริมน้ำของชาวสยามจากมุมมองของชาวตะวันตก

Abstract

บทคัดย่อ 

            บทความนี้ต้องการศึกษาภูมิสังคมของเมืองบางกอกในสมัยต้นกรุงรัตนโกสินทร์ โดยวิเคราะห์ข้อมูลจากบันทึกของชาวตะวันตกที่เดินทางเข้ามาในบางกอกเป็นสำคัญ ซึ่งพบว่าสภาพทางภูมิศาสตร์ของที่มีอุดมสมบูรณ์มีความสัมพันธ์กับวิถีการดำเนินชีวิตของผู้คน โดยชาวบางกอกในสมัยต้นกรุงรัตนโกสินทร์ประกอบไปด้วยกลุ่มชาติพันธุ์ต่าง ๆ ทั้งชาวสยาม ชาวจีน ชาวมุสลิม ชาวมอญ ชาวลาว ฯลฯ มีวิถีการดำรงชีวิตผูกพันอยู่กับสายน้ำ ทั้งการปลูกบ้านเรือนที่มีลักษณะเป็นเรือนแพ การประกอบอาชีพประมง ค้าขาย การเกษตร วิถีวัฒนธรรม ด้วยสภาพของพื้นที่ที่ประกอบด้วยแม่น้ำลำคลองจำนวนมาก ผู้คนกับสายน้ำมีความเป็นหนึ่งเดียวกันชาวตะวันตกจึงเปรียบ บางกอก ว่าเป็นเหมือน เวนิสตะวันออก นอกจากนี้ยังมองชาวสยามว่าเป็นผู้เฉื่อยชา ขี้เกียจ รวมถึงมองว่า บางกอก คือศูนย์กลางทางการค้าในย่านตะวันออกซึ่งชี้ให้เห็นถึงความรุ่งเรืองของกรุงรัตนโกสินทร์ได้เป็นอย่างดี 

คําสําคัญ: ภูมิสังคม, วิถีริมน้ำ, ต้นกรุงรัตนโกสินทร์ 

Abstract 

This paper aims to study the social landscapes of Bangkok in the early Rattanakosin period. The data was analyzed from the records of the Westerner who traveled to Bangkok. It was found that the geography which has enriched the geographical environment was related to the lifestyle of the people. Bangkokian in the early Rattanakosin period composed with many different ethnics; Siamese, Chinese, Muslim, Mon, and Lao, etc. Their way of life was bounded with the river. They built houseboat, “houses on the raft”. Their occupations were fisheries, merchant, and agriculture. According to the condition of the area that includes of many rivers and canals so the people and the river are combined each other as one. The Western compared Bangkok as Venice of the East. Furthermore they thought that Siamese was sluggish and lazy and they considered Bangkok as the Commercial Centers in the East, which considered as the 'prosperous time' of Rattanakosin period as well. 

Keyword: Geosocial, Waterfront lifestyle, Early Rattanakosin period