ธรรมสากัจฉาในพระพุทธศาสนาเถรวาท
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
ธรรมสากัจฉาเป็นกระบวนการหลักในการบัญญัติสิกขาบท ตลอดจนแนวคิดเชิงโครงสร้างของพระวินัยที่สะท้อนคุณค่าสังคม ส่วนในพระสูตร ธรรมสากัจฉาเป็นกิจที่พระพุทธเจ้าทรงให้การสนับสนุนและเป็นกระบวนการสำคัญในการศึกษาพระพุทธศาสนา รวมถึงการเป็นแหล่งที่มาแห่งพระสูตรอันมีสาระสำคัญเชื่อมโยงกับบริบทแวดล้อมและภูมิหลังของตัวบุคคลอย่างน่าสนใจ
ภายหลังพุทธปรินิพพาน ธรรมสากัจฉาเป็นเครื่องมือในกระบวนการชำระพระพุทธศาสนาตลอดจนเป็นกลไปหลักในการสังคายนา ที่ผู้เป็นประธานในการสังคายนาทำหน้าที่สอบถามพระเถระที่เชี่ยวชาญในแต่ละปิฎกซึ่งคำตอบเหล่านี้มีการท่องจำและสวดสาธยายเป็นการรับรองจากผู้ร่วมประชุมสังคายนา โดยเฉพาะการสังคายนาครั้งที่ 3 ที่มีการแต่งขยายความคัมภีร์กถาวัตถุ ที่เป็นรูปแบบของการถามและตอบปัญหาเพิ่มเติมไว้ด้วย
ในสังคมไทยปรากฏหลักฐานเรื่องธรรมสากัจฉาในรัชสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราชโดยอาศัยเค้าโครงจากพระสูตรที่พระเจ้าแผ่นดินบางพระองค์ทูลถามปัญหาต่อพระผู้มีพระภาคเจ้ากับคัมภีร์มิลินทปัญหา การรักษารูปแบบเชิงประเพณี เช่น การเทศน์ปุจฉาวิสัชนา เป็นต้น ตลอดจนมีการนำมาประยุกต์ใช้ในกระบวนการพัฒนาจิตอย่างเป็นรูปธรรมในแวดวงวิปัสสนากัมมัฏฐาน
Article Details
เนื้อหาและข้อมูลในบทความที่ลงตีพิมพ์ในวารสารบัณฑิตสาเกตปริทรรศน์ ถือเป็นข้อคิดเห็นและความรับผิดชอบของผู้เขียนบทความโดยตรงซึ่งกองบรรณาธิการวารสาร ไม่จำเป็นต้องเห็นด้วย หรือร่วมรับผิดชอบใด ๆบทความ ข้อมูล เนื้อหา รูปภาพ ฯลฯ ที่ได้รับการตีพิมพ์ในวารสารบัณฑิตสาเกตปริทรรศน์ ถือเป็นลิขสิทธิ์ของวารสารบัณฑิตสาเกตปริทรรศน์ หากบุคคลหรือหน่วยงานใดต้องการนำทั้งหมดหรือส่วนหนึ่งส่วนใดไปเผยแพร่ต่อหรือเพื่อกระทำการใด ๆ จะต้องได้รับอนุญาตเป็นลายลักอักษรจากวารสารบัณฑิตสาเกตปริทรรศน์ ก่อนเท่านั้น
เอกสารอ้างอิง
คณะกรรมการแผนกตำรา. (2540). ปฐมสมันตปาสากิกแปล ล่ม 1. พิมพ์ครั้งที่ 6. กรุงเทพมหานคร: มหามกุฎราชวิทยาลัย.
จันทร์ฉาย ภัคอธิคม. (2528). การศึกษาวิเคราะห์ความชอบธรรมของระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ในสมัยอยุธยา. รายงานการวิจัย กรุงเทพมหานคร: มหาวิทยาลัยรามคำแหง.
จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย (2527). ศิลาจารึกพ่อขุนรามคำแหงมหาราช. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ปันนัดดา นพพนาวัน. (2533). การศึกษากระบวนกรสื่อสารเพื่อเผยแพร่ธรรมะของสถาบันสงฆ์. วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต กรุงเทพมหานคร: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
พระธรรมกิตติวงศ์ (ทองดี สุรเตโช). (2548). พจนานุกรมเพื่อการศึกษาพุทธศาสน์ ชุดคำวัด. กรุงเทพมหานคร:โรงพิมพ์เลี่ยงเชียง.
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป, อ. ปยุตโต). (2557). พจนานุกรมพุทธศาสน์ ฉบับประมวลศัพท์. (พิมพ์ครั้งที่ 23).กรุงเทพมหานคร: มหาวิทยลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป. อ. ปยุตโ). (2557). พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม. (พิมพ์ครั้งที่ 27).กรุงเทพหานคร : มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
พระพุทธโฆสาจารย์. (2533). ธมฺมปทฎฺฐกถา (ตติโย ภาโค). พิมพ์ครั้งที่ 31. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์
มหามกุฎราชวิทยาลัย.
พระพุทธโฆสาจารย์. (2540). สมนฺตปาสาทิกา นาม วินยฎฺฐกถา (ปฐโม ภาโค). พิมพ์ครั้งที่ 10.กรุงเทพมหานคร: มหามกุฎราชวิทยาลัย.
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2539). ฎีกาภาษาบาลี ฉบับมหาจุฬา. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2539). ปกรณวิเสสภาษาบาลี ฉบับมหาจุฬา. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2539). พระไตรปิฎกแปลฉบับภาษาไทย. กรุงเทพมหานคร: มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2539). อรรถกถาภาษาบาลี. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
มหามกุฎราชวิทยาลัย. (2534). พระไตรปิฎกพร้อมอรรถกถา แปล ชุด 91 เล่ม. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์มหามกุฎราชวิทยาลัย.
วศิน อินทสระ. (2556). อธิบายมิลินทปัญหา. พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงเทพมหานคร: สำนักพิมพ์ธรรมดา.
ศักดา ปั้นเหน่งเพ็ชร์. (2552). วาทศิลป์ของพระมหากษัตริย์และบุคคลสำคัญในยุคสุโขทัยและอยุธยา.
พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพมหานคร: อัมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชซิ่ง.
สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ. (2490). ตำนานพระพุทธเจดีย์. พระนคร: โรงพิมพ์ไทยพิทยา.
สุชีพ ปุญญานุภาพ. (2539). พระไตรปิฎก ฉบับประชาชน. พิมพ์ครั้งที่ 16. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์มหามกุฎราชวิทยาลัย.
สุรัตน์ ตรีสุกล. (2547). หลักนิเทศศาสตร์. กรุงเทพมหานคร: ศูนย์หนังสือมหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา.
เสถียร เชยประทับ. (2531). การสื่อสารกับการเปลี่ยนแปลงทางสังคมในประเทศด้อยพัฒนา. กรุงเทพมหานคร: สำนักพิมพ์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
อารักษ์ สังหิตกุล. (2550). ประชุมพระราชปุจฉา เล่ม 1. กรุงเทพมหานคร: สำนักพิมพ์คณะรัฐมนตรี
และราชกิจจานุเบกษา.
