สถาบันอุดมศึกษากับการส่งเสริมความสมบูรณ์ของระบบนิเวศทางธุรกิจ ของวิสาหกิจเพื่อสังคมในประเทศไทย

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) วิเคราะห์ความสมบูรณ์ของระบบนิเวศทางธุรกิจของวิสาหกิจเพื่อสังคมในประเทศไทยและ 2) วิเคราะห์บทบาทของสถาบันอุดมศึกษาในระบบนิเวศทางธุรกิจของวิสาหกิจเพื่อสังคมในประเทศไทย รวบรวมข้อมูลโดยการวิจัยเอกสารร่วมกับการสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้างในการประชุมกลุ่มย่อย ผู้ให้ข้อมูลคือผู้บริหารหลักสูตรศิลปศาสตรบัณฑิต สาขาวิชาการพัฒนาเชิงสร้างสรรค์ วิทยาลัยพัฒนศาสตร์ ป๋วย อึ้งภากรณ์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ใช้วิธีการวิเคราะห์เนื้อหาจากเอกสารและข้อมูลที่ได้รับจากการสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้าง ผลการศึกษาพบว่ารัฐบาลไทยมีนโยบายสนับสนุนวิสาหกิจเพื่อสังคมอย่างต่อเนื่องมาจนการมีพระราชบัญญัติส่งเสริมการจัดตั้งวิสาหกิจเพื่อสังคม (พ.ศ. 2562) เน้นการใช้ระบบลงทะเบียนเพื่อให้ผลประโยชน์และมีการตั้งหน่วยงานเฉพาะเพื่อดูแล ผู้จัดเตรียมด้านเงินทุนให้การสนับสนุนทางการเงินในการเริ่มธุรกิจและการสนับสนุนที่ไม่ใช่การเงินควบคู่กัน การสนับสนุนแบบเงินกู้และการลงทุนเพื่อผลกระทบทางสังคมยังคงมีน้อย การเข้าถึงตลาดผ่านการจัดซื้อจัดจ้างภาครัฐอยู่ในระยะเริ่มต้น แต่มีการริเริ่มจากภาคเอกชนและประชาสังคม โครงสร้างการสนับสนุนทางธุรกิจมีตัวแสดงสำคัญอาทิบริษัท บ้านปู จำกัด (มหาชน) องค์กรที่ทำหน้าที่สนับสนุนอาทิ SET Social Impact องค์กรแลกเปลี่ยนเรียนรู้ประสบการณ์ระหว่างวิสาหกิจเพื่อสังคมได้แก่สมาคมธุรกิจเพื่อสังคม สำหรับประเด็นบทบาทของสถาบันอุดมศึกษาในระบบนิเวศทางธุรกิจในการส่งเสริมวิสาหกิจเพื่อสังคมพบว่ามีบทบาทสำคัญในการสนับสนุนการพัฒนาผู้ประกอบการทางสังคมในอนาคต ปัจจุบันจำนวนของสถาบันอุดมศึกษาที่มีบทบาทดังกล่าวมีมากขึ้น หลายแห่ง ได้พัฒนาหลักสูตรและกิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับวิสาหกิจเพื่อสังคมที่หลากหลาย อาทิหลักสูตรในระดับปริญญาตรี ปริญญาโท หลักสูตรระยะสั้น