Isan and the Politics of Space: Frontiers of Knowledge
Article Sidebar
Main Article Content
Abstract
This research aims to survey scope and background knowledge relating “Isan” or Northeast Thailand. Author focusing on survey study knowledge about “Isan” as a unit of analysis in order to present “Isan” in vary contexts such as implications of Isan, meaning of Isan space. Thus, the research shows that wording “Isan” has been using as a name of “space” by the governors instead of calling this are as “Lao principalities”. Meanwhile, “Isan” which refer to “unit of space” was a consequence of the Administrative Reform in the reign of King Rama V, including the the constrution of “Laotian”, “khmer”, “Suai” and other ethnic groups along the Mekong and creation of “Thais”. Earlier, the studies about Isan were narrow, and quite specific, then overlooked the connectivity among Isan in the big picture. Therefore, “Isan”, not only geographical space, but more importantly is a whole society and imagination space that connect and create implications of people and frontier of knowledge in “Isan space”.
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
References
กนกศักดิ์ แก้วเทพ. (2530). บทวิเคราะห์สหพันธ์ชาวนาชาวไร่แห่งประเทศไทย: เศรษฐศาสตร์การเมืองว่าด้วยชาวนาร่วมสมัย. กรุงเทพฯ : สถาบันวิจัยสังคม จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
กาญจนาแก้วเทพ. (2538). การพัฒนาแนววัฒนธรรมชุมชน. กรุงเทพฯ : สภาคาทอลิกแห่งประเทศไทยเพื่อการพัฒนา.
คายส์, ชาร์ลส์ เอฟ. (2552). แนวคิดท้องถิ่นภาคอีสานนิยมในประเทศไทย. (รัตนา โตสกุล, ผู้แปล). อุบลราชธานี : ศูนย์วิจัยสังคมอนุภูมิภาคลุ่มน้ำโขง คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี.
ฉัตรทิพย์ นาถสุภา. (2534). วัฒนธรรมไทยและขบวนการเปลี่ยนแปลงสังคม. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ชัยวัฒน์ สถาอานันท์. (กุมภาพันธ์-กรกฎาคม 2533). เทววิทยาแห่งวาทกรรม: ทำความเข้าใจอำนาจแห่งวาทกรรมด้วยนารายณ์สิบปาง. สมุดสังคมศาสตร์. 12(3-4), 175-191.
ดารารัตน์ เมตตาริกานนท์. (เมษายน-มิถุนายน 2544). การเมืองของการนิยามความหมาย “อีสาน” พ.ศ.2435-2475. มนุษยศาสตร์สังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น. 18(3), 7-9.
ดารารัตน์ เมตตาริกานนท์. (2546). การเมืองสองฝั่งโขง: งานค้นคว้าวิจัยระดับปริญญาเอก ของจุฬาลงกรณ์-มหาวิทยาลัย เรื่อง การรวมกลุ่มทางการเมืองของ ส.ส. อีสาน พ.ศ. 2476-2494. กรุงเทพฯ : มติชน.
ดำรงราชานุภาพ, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา. (2459). “คำนำ” ใน อมรวิจิตร, หม่อม (ม.ร.ว. ปฐม คเนจร). ประชุมพงศาวดาร ภาคที่ 4 (พงษาวดารหัวเมืองมณฑลอิสาณ). พิมพ์ครั้งที่ 2. พระ-นคร : โสภณพิพรรณธนากร.
เตช บุนนาค. (2548). การปกครองระบบเทศาภิบาลของประเทศสยาม พ.ศ. 2435-2458 : กระทรวงมหาดไทยสมัยสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระยาดำรงราชานุภาพ. (ภรณี กาญจนัษ-ฐิติ, ผู้แปล). พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
เติม วิภาคย์พจนกิจ. (2546). ประวัติศาสตร์อีสาน. พิมพ์ครั้งที่ 4. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์- มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ร่วมกับ มูลนิธิโครงการตำราสังคฒศาสตร์และมนุษยศาสตร์.
เติม สิงห์ษฐิต. (2499). ฝั่งขวาแม่น้ำโขง. พระนคร : คลังวิทยา.
ทวีศิลป์ สืบวัฒนะ. (2527). คนอีสานในทัศนะผู้ปกครองไทยส่วนกลางในอดีต. วารสารมหาวิทยาลัยศรี- นครินทรวิโรฒ มหาสารคาม. 3(1), 21-32.
ทวีศิลป์ สืบวัฒนะ. (สิงหาคม-ตุลาคม 2531). ‘ลาว’ ในทัศนะของผู้ปกครองไทย. จดหมายสังคมศาสตร์. 11(1), 104-121.
ทวีศิลป์ สืบวัฒนะ. (กรกฎาคม-ธันวาคม 2535). การรับรู้เรื่อง “ลาว” ในพงศาวดารและแบบเรียนไทย. สังคมศาสตร์ปริทัศน์. 16(1), 106-116.
ทวีศิลป์ สืบวัฒนะ. (2548, 26-27 พฤศจิกายน). “ลาว” ในทัศนะของไทย. เอกสารการสัมมนาวิชาการประจำปี 2548 เรื่อง สู่สังคมสมานฉันท์ ณ โรงแรมแอมบาสซาเดอร์ ซิตี้ จอมเทียน ชลบุรี.
ทวีศิลป์ สืบวัฒนะ. (2554). ลักษณะลาว. ใน แนวคิดและแนวทางการศึกษาประวัติศาสตร์ท้องถิ่น. (หน้า 193-230). พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ : อินทนิล.
ธงชัย วินิจจะกูล. (2534). วิธีการศึกษาประวัติศาสตร์แบบวงศาวิทยา (Genealogy). รายงาน โครงการวิจัยเสริมหลักสูตร คณะศิลปาศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์,
ธงชัย วินิจจะกูล. (พฤศจิกายน 2544). ประวัติศาสตร์ไทยแบบราชาชาตินิยม:จากยุคอาณานิคมอำพรางสู่ราชาชาตินิยมใหม่หรือลัทธิเสด็จพ่อของกระฎุมพีไทยในปัจจุบัน. ศิลปวัฒนธรรม. 23(1), 56-65.
ธงชัย วินิจจะกูล. (2556). กำเนิดสยามจากแผนที่: ประวัติศาสตร์ภูมิกายาของชาติ. (พวงทอง ภวัครพันธุ์, ไอดา อรุณวงศ์ และ พงษ์เลิศ พงษ์วนานต์, ผูแปล). กรุงเทพฯ : อ่าน และ คบไฟ.
ธิดา สาระยา. (2546). อาณาจักรเจนละ: ประวัติศาสตร์อีสานโบราณ. พิมพ์ครั้งที่ 4. กรุงเทพฯ: มติชน.
นิธิ เอียวศรีวงศ์. (2549). ประวัติศาสตร์แห่งชาติ “ซ่อม” ฉบับเก่า “สร้าง” ฉบับใหม่. กรุงเทพฯ : เรือนแก้วการพิมพ์.
เนื้ออ่อน ขรัวทองเขียว. (มกราคม 2556). “การรับรู้และทัศนคติของไทยต่อคำว่า “ลาว” ” ศิลปวัฒนธรรม. 34(3), 90-107.
บุญเทียน ทองประสาน. (2531). แนวคิดวัฒนธรรมชุมชนในงานพัฒนา. กรุงเทพฯ : สภาคาทอลิกแห่งประเทศไทยเพื่อการพัฒนา.
บุญแพรง บ้านบางพูน (บำรุง บุญปัญญา). (2527). ศรัทธาพลังชุมชน. กรุงเทพฯ : สภาคาทอลิกแห่งประเทศไทยเพื่อการพัฒนา.
พัฒนา กิติอาษา. (2546). วิจัยอีสาน : วิธีวิทยากับการศึกษาพลังทางสังคมในภาคอีสาน. นครราชสีมา: สาขาวิชาศึกษาทั่วไป สำนักวิชาเทคโนโลยีสังคม มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี.
พัฒนา กิติอาษา. (2557). สู่วิถีอีสานใหม่. กรุงเทพฯ: วิภาษา.
พิรุฬห์ สวัสดิ์รัมย์. (2530). การปฏิรูปการศึกษาในมณฑลอีสาน พ.ศ. 2442-2475. วิทยานิพนธ์ปริญญาการศึกษามหาบัณฑิต วิชาเอกประวัติศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร.
ไพฑูรย์ มีกุศล. (2515). การปฏิรูปการปกครองมณฑลอีสานสมัยที่พระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมหลวงสรรพสิทธิประสงค์ทรงเป็นข้าหลวงใหญ่ (พ.ศ. 2436-2453). วิทยานิพนธ์ปริญญาการศึกษามหาบัณฑิต วิชาเอกประวัติศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒประสานมิตร.
เรย์โนลด์ส, เครก เจ. (2550). โครงเรื่องของประวัติศาสตร์ไทย: ทฤษฎีและการปฏิบัติ.ในวารุณี โอสถารมย์ (บรรณาธิการแปล). เจ้าสัว ขุนศึก ศักดินา ปัญญาชน และคนสามัญ. (หน้า 203) กรุงเทพ : มูลนิธิโครงการตำราสังคมสาสตร์และมนุษยศาสตร์.
ศรีศักร วัลลิโภดม. (2533). แอ่งอารยธรรมอีสาน: แฉหลักฐานโบราณคดี พลิกโฉมหน้าประวัติศาสตร์ไทย. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ : ศิลปวัฒนธรรม ฉบับพิเศษ.
สมชัย ภัทรธนานันท์. (2549). ความขัดแย้งระหว่างอีสานกับรัฐไทย: การครอบงำและการต่อต้าน. มหาสารคาม : วิทยาลัยการเมืองการปกครอง มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.
สุจิตต์ วงษ์เทศ. (ธันวาคม 2555). อธิบายคำว่า อีสาน, อิสาน, อีศาน. ทางอีศาน. 1(8), 3.
สุจิตต์ วงษ์เทศ. (2556, 12 ธันวาคม ). อีสาน, ลาว, กัมพูชา ดินแดนสามอนุภาค. มติชน. หน้า 20.
สุจิตต์ วงษ์เทศ. (2556, 28 พฤศจิกายน). อีสาน-ลาว-ขแมร์ศึกษา ในกรอบประชาคมอาเซียน. มติชน. หน้า 20.
สุทิน สนองผัน. (2533). ผลกระทบของการเปลี่ยนแปลงอำนาจทางการเมืองในอีสาน ตั้งแต่สมัยสุโขทัยจนถึงสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น (พ.ศ. 1792-2394). วิทยานิพนธ์ปริญญาการศึกษามหาบัณฑิต วิชาเอกประวัติศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร.
สุเทพ สุนทรเภสัช. (2548). หมู่บ้านอีสานยุค “สงครามเย็น” สังคมวิทยาของหมู่บ้านภาค ตะวันออกเฉียงเหนือ. กรุงเทพฯ: มติชน.
โสภา ชานะมูล. (2550). ชาติไทย. ในทัศนะปัญญาชนหัวก้าวหน้า. กรุงเทพฯ : มติชน
อริญชย์ วรรณชาติ. (2553). ความรู้เรื่องอีสานของชนชั้นนำสยาม พ.ศ. 2433-2475. วิทยานิพนธ์ปริญญาอักษรศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาประวัติศาสตร์ คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
อมรวิจิตร, หม่อม (ม.ร.ว. ปฐม คเนจร). (2459). ประชุมพงศาวดาร ภาคที่ 4 (พงษาวดารหัวเมืองมณฑลอิสาณ). พิมพ์ครั้งที่ 2. พระนคร : โสภณพิพรรณธนากร.
อรวรรณ นพดารา. (2519). การปรับปรุงการปกครองและความขัดแย้งกับฝรั่งเศสในมณฑลอุดร พ.ศ. 2437-2449. วิทยานิพนธ์ปริญญาการศึกษามหาบัณฑิต วิชาเอกประวัติศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร.
อุบล ลิ้มสุวรรณ. (2537). ทัศนะของผู้ปกครองไทยที่มีต่อคำว่า “ลาว” ในสมัยรัตนโกสินทร์ พ.ศ. 2324-2453. วิทยานิพนธ์ปริญญาการศึกษามหาบัณฑิต วิชาเอกประวัติศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ มหาสารคาม.
อุราลักษณ์ สิถิรบุตร. (2526). มณฑลอีสานและความสำคัญในทางประวัติศาสตร์. วิทยานิพนธ์ปริญญาอักษรศาสตรมหาบัณฑิต ภาควิชาประวัติสาสตร์ บัณฑิตวิทยาลัย จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
อุศนา นาศรีเคน. (2548). อีสานในการรับรู้และทัศนะของผู้ปกครองกรุงเทพฯ ตั้งแต่หลังกบฏเจ้าอนุวงศ์ พ.ศ. 2369 ถึงการเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475. วิทยานิพนธ์ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาประวัติศาสตร์ บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
อุศนา นาศรีเคน. (กรกฎาคม-กันยายน 2549). การรับรู้เกี่ยวกับ “พื้นที่” อีสานกับการขยายอำนาจของกรุงเทพฯ. วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม. 25(3), 84-101.
ฮายาชิ, ยูคิโอะ. (2554). พุทธศาสนาเชิงปฏิบัติของคนไทยอีสาน : ศาสนาในความเป็นภูมิภาค. (พินิจ ลาภธนานนท์, ผู้แปล) กรุงเทพฯ : จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
Jarin Boonmathya. (1995). Peasant movement and organization : a case of Esarn Small Farmers’Assemble (ESFA) in Northeastern Thailand. Master of Arts in Development Studies, Institute of Social Studies, Netherlands.
Keyes, Charles F. (1995). Hegemony and Resistance in Northeastern Thailand. In Grabowsky, Volker (ed.) Regions and National Integration in Thailand 1892-1992. (pp.154-182). Wiesbaden : Harrassowitz.
Ratana Tosakul Boonmathya. (1997). Contested concepts of development in rural northeastern Thailand. Doctoral Dissertation in Anthropology, University of Washington, U.S.A
White, Hayden. (1973). Metahistory: The Historical Imagination in Nineteenth-Century Europe. Baltimore: The John Hopkins University Press.
White, Hayden. (1987A). The Content of the Form: Narrative Discourse and Historical Representation. Baltimore and London: The John Hopkins University Press,
White, Hayden. (1987B). Tropics of Discourse: Essays in Culture Criticism. Baltimore and London: The John Hopkins University Press, 1987.