การจัดการตนเองด้วยกระบวนการจัดการความรู้ ของวิสาหกิจชุมชนเกษตรอินทรีย์ในจังหวัดสุพรรณบุรี
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
งานวิจัยเชิงคุณภาพนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1) กระบวนการจัดการความรู้ ในการทำเกษตรอินทรีย์ 2) ปัญหาและอุปสรรคของการจัดการตนเองด้วยกระบวนการการจัดการความรู้ในการทำเกษตรอินทรีย์ และ 3) เสนอแนะแนวทางการจัดการตนเองด้วยกระบวนการจัดการความรู้ในการทำเกษตรอินทรีย์ของผู้ประกอบการเกษตรอินทรีย์ จังหวัดสุพรรณบุรี เก็บข้อมูล จากการวิเคราะห์เอกสารเชิงลึก การสำรวจแปลงเกษตรกร การประชุมกลุ่มย่อย การสังเกตแบบ มีส่วนร่วม และการสัมภาษณ์เชิงลึก ผู้ให้ข้อมูลหลัก ประกอบด้วย 1) ประธานและสมาชิกวิสาหกิจชุมชน จำนวน 2 กลุ่ม คือ วิสาหกิจชุมชนกลุ่มพืชผักอินทรีย์บ้านทรัพย์ศิลา และวิสาหกิจชุมชนเกษตรอินทรีย์บ้านดอนศาลเจ้า จังหวัดสุพรรณบุรี 2) นักวิชาการเกษตร และอาจารย์มหาวิทยาลัย และ3) ผู้นำชุมชน ตัวแทนภาครัฐและเอกชนที่ทำงานด้านเกษตรกรรม จำนวน 45 คน วิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์เนื้อหา และตรวจสอบข้อมูลด้วยเทคนิคสามเส้า ผลการวิจัย พบว่า กระบวนการจัดการความรู้ในการทำเกษตรอินทรีย์ ได้แก่ 1) การระบุความต้องการความรู้ที่เน้น การทำเกษตรอินทรีย์ 2) การคัดเลือกความรู้ เกิดจากประสบการณ์การเรียนรู้ การลงมือซ้ำ ๆ 3) การส่งมอบความรู้ มีลักษณะไม่จำกัดรูปแบบ และไม่เน้นความเป็นทางการ 4) การสร้างความรู้ ให้ความสำคัญกับการพัฒนาที่สอดคล้องกับบริบทของชุมชน 5) การรวบรวมและจัดเก็บความรู้ คงต้องพัฒนาการออกแบบสิ่งที่ใช้เก็บความรู้ และ 6) การปรับปรุงความรู้ เน้นการปรับปรุงความรู้ให้ทันสมัย มีการพัฒนาความรู้ให้สอดคล้องกับสภาพปัญหาและความต้องการ ส่วนปัญหา และอุปสรรคของการจัดการตนเองด้วยกระบวนการจัดการความรู้ในการทำเกษตรอินทรีย์ ประกอบด้วย 1) การสื่อสารที่ไม่ชัดเจน 2) องค์ความรู้ใหม่บางส่วนไม่สอดคล้องกับสภาพบริบทพื้นที่ และแนวปฏิบัติบางประเด็นเป็นการเพิ่มต้นทุน 3) ขาดการสนับสนุนจากภาคส่วนต่าง ๆ อย่างจริงจัง 4) ขาดรุ่นลูกรุ่นหลานที่จะสานต่ออาชีพการเกษตร และ 5) การจัดการความรู้ขาดความเป็นระบบ แนวทางการจัดการตนเองด้วยกระบวนการจัดการความรู้ในการทำเกษตรอินทรีย์ มี 5 แนวทาง ได้แก่ 1) สร้างความตื่นรู้ และลุกขึ้นมาจัดการปัญหาของตนเอง 2) รวบรวมความรู้อย่างเป็นระบบ 3) พัฒนาคนในชุมชนด้วยการสร้างเวทีแลกเปลี่ยนความรู้ การเรียนรู้ และการฝึกอบรม 4) สร้างความรู้เชิงนวัตกรรม และ5) จัดตลาดนัดความรู้
Article Details
References
กนกวรรณ ชูชาญ. (2552). การจัดการความรู้ทางทรัพยากรทางวัฒนธรรมโดยผู้นำชุมชนเพื่อการท่องเที่ยวชุมชนบ้านผาหมอน ดอยอินทนนท์ จังหวัดเชียงใหม่ (วิทยานิพนธ์ปริญญา ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต ไม่ได้ตีพิมพ์). มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, กรุงเทพฯ.
กรมวิชาการเกษตร. (2554). การผลิตพืชอินทรีย์. กรุงเทพฯ: กรมวิชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์.
กาญจนา แก้วเทพ. (2553). การบริหารจัดการวัฒนธรรมพื้นบ้านแบบมีส่วนร่วมด้วยนวัตกรรมการวิจัย. กรุงเทพฯ: ภาพพิมพ์.
ชมภูนุช หุ่นนาค. (2559). คุณลักษณะผู้นำในการสร้างชุมชนเข้มแข็งตามแนวการทำเกษตรแบบยั่งยืน ศึกษากรณี: สหกรณ์บ้านคลองโยง อำเภอพุทธมณฑล จังหวัดนครปฐม. วารสารวิทยบริการ, 27(2), 131-138.
ไชยรัตน์ เจริญสินโอฬาร. (2554). วาทกรรมการพัฒนา (พิมพ์ครั้งที่ 5). กรุงเทพฯ: วิภาษา.
ธงพล พรหมสาขา ณ สกลนคร และอุทิศ สังขรัตน์. (2557). แนวทางการพัฒนาการดำเนินงานของวิสาหกิจชุมชนในเขตลุ่มทะเลสาบสงขลา. วารสารวิชาการคณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์, มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตปัตตานี, 10(1), 97-122.
ประภาวดี สืบสนธิ์. (2543). สารสนเทศในบริบท. กรุงเทพฯ: สมาคมห้องสมุดแห่งประเทศไทย.
ผ่องพรรณ ตรัยมงคลกูล และสุภาพ ฉัตราภรณ์. (2555). การออกแบบการวิจัย (พิมพ์ครั้งที่ 7). กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
พรธิดา วิเชียรปัญญา. (2547). การจัดการความรู้: พื้นฐานและการประยุกต์ใช้. กรุงเทพฯ: เอ็กซเปอร์ เน็ท.
พรธิดา วิเชียรปัญญา. (2552). การจัดการความรู้พื้นฐานและการประยุกต์ใช้ (พิมพ์ครั้งที่ 2). กรุงเทพฯ: ธรรกมลการพิมพ์.
มิ่งขวัญ แดงสุวรรณ. (2545). กระบวนการสร้างความเข้มแข็งของชุมชนบ้านโป่ง อำเภอสันทราย จังหวัดเชียงใหม่. (วิทยานิพนธ์ศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต ไม่ได้ตีพิมพ์). มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, เชียงใหม่.
วนิดา สัจพันโรจน์. (2551). การสร้างรูปแบบเครือข่ายองค์กรแห่งการเรียนรู้ขององค์การบริหารส่วนตำบล (วิทยานิพนธ์ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต ไม่ได้ตีพิมพ์). มหาวิทยาลัยรามคำแหง กรุงเทพฯ.
วิจารณ์ พานิช. (2551). การจัดการความรู้ ฉบับนักปฏิบัติ. กรุงเทพฯ: สถาบันส่งเสริมการจัดการความรู้เพื่อสังคม (สคส.).
วิฑูรย์ ปัญญากุล, และเจษณี สุขจิรัติกาล. (2546). สถานการณ์เกษตรอินทรีย์ไทย เกษตรอินทรีย์โลก. กรุงเทพฯ: ที จี ซี พริ้นติ้ง.
วิฑูรย์ ปัญญากุล, และวิบูลย์ เข็มเฉลิม. (2546). ความรู้เบื้องต้นเกษตรอินทรีย์. กรุงเทพฯ: มูลนิธิสายใยแผ่นดิน.
สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2560). แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 12. กรุงเทพฯ: สำนักนายกรัฐมนตรี.
สุพัตรา คงขำ, และนรินทร์ สังข์รักษา. (2558). การพัฒนารูปแบบการจัดการความรู้ภูมิปัญญาพื้นบ้านหนังตะลุงเพื่อเสริมสร้างความเข้มแข็งทางวัฒนธรรมท้องถิ่น. วารสารศิลปากรศึกษาศาสตร์วิจัย, 7(1), 242-255.
สุริยนต์ ปันทะนะ. (2556). การจัดการความรู้เรื่องการอนุรักษ์พันธุ์ข้าวเหนียวสันป่าตองขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในอำเภอสันป่าตอง จังหวัดเชียงใหม่. (วิทยานิพนธ์รัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑิต ไม่ได้ตีพิมพ์). มหาวิทยาลัยขอนแก่น ขอนแก่น.
สุวิทย์ วงศ์คำ, และสถาพร มงคลศรีสวัสดิ์. (2561). การบริหารจัดการวิสาหกิจชุมชน กรณีศึกษากลุ่ม วิสาหกิจแปรรูปกล้วยบ้านหนองแวงเรือ ตำบลดงเมืองแอม อำเภอเขาสวนกวาง จังหวัดขอนแก่น. วารสารวิชาการธรรมทรรศน์, 18(2), 23-32.
เสรี พงศ์พิศ. (2552). คู่มือทำวิสาหกิจชุมชน. กรุงเทพฯ: พลังปัญญา
สำนักงานเกษตรและสหกรณ์จังหวัดสุพรรณบุรี. (2562). แผนยุทธศาสตร์พัฒนาการเกษตรและ สหกรณ์ จังหวัดสุพรรณบุรี (พ.ศ.2561-2564). สุพรรณบุรี: กลุ่มยุทธศาสตร์พัฒนาการเกษตร สำนักงานเกษตรและสหกรณ์จังหวัดสุพรรณบุรี.
อภิชาติ ใจอารีย์. (2557). รูปแบบการจัดการความรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นการแปรรูปหน่อไม้ของชุมชนบ้านพุเตย จังหวัดกาญจนบุรี. วารสารการเมืองการปกครอง, 4(2), 241-158.
Coakes, E., Amar, A. D., & Granados, M. L. (2010). Knowledge management, strategy, and technology: A global snapshot. Journal of Enterprise Information Management, 23(3), 282-304.
Dalkir, K. (2005). Knowledge management in theory and practice. Boston: Butterworth Heinemann.
Hamid, Z. A. (2015). Identifying knowledge and creating knowledgeable employees (online). Retrieved from http://www.tlainc.com/articl154.htm.
Marquardt, M. J. (1996). Building the leaning organization. New York: McGraw-Hill.
Promsaka Na Sakolnakorn, T., & Naipinit, A. (2013). Guidelines for the Management of Community Enterprises in the Songkhla Lake Basin of Thailand. Asian Social Science, 9(11), 166-173.
Sallis, E., & Jones, G. (2002). Knowledge management in education. London: Kogan.
Wasko, M., & Faraj, S. (2000). It is What One Does: Why People Participate and Help Others in Electronic Communities of Practice. Journal of Strategic Information Systems, 9(2-3),155–173.