การพัฒนาสุขภาวะองค์รวมด้วยหลักภาวนา 4
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความนี้นำเสนอแนวคิดสุขภาวะองค์รวมและหลักภาวนา 4 ในพระพุทธศาสนา ซึ่งมีความสอดคล้องและเชื่อมโยงกัน โดยมุ่งเน้นการพัฒนาคุณภาพชีวิตของมนุษย์อย่างครอบคลุมในทุกมิติ สุขภาวะองค์รวม หมายถึง สภาวะที่บุคคลมีความสมบูรณ์ทั้งทางร่างกาย จิตใจ สังคม และปัญญา โดยไม่จำกัดเพียงแค่การปราศจากโรคหรือความพิการ แต่รวมถึงการมีชีวิตที่มีคุณภาพในทุกด้านหลักภาวนา 4 ประกอบด้วย: 1) กายภาวนา: การพัฒนาความสัมพันธ์กับสิ่งแวดล้อมทางกายภาพและการดูแลสุขภาพร่างกาย 2) ศีลภาวนา: การพัฒนาพฤติกรรมทางสังคมและการมีวินัยในการดำเนินชีวิต 3) จิตภาวนา: การพัฒนาคุณภาพจิตใจ สมรรถภาพจิต และสุขภาพจิต 4) ปัญญาภาวนา: การพัฒนาความรู้ ความคิด และความเข้าใจที่ถูกต้องตามความเป็นจริง การพัฒนาทั้ง 4 ด้านนี้มีความเชื่อมโยงและส่งเสริมซึ่งกันและกัน นำไปสู่การมีชีวิตที่สมดุลและมีความสุขอย่างยั่งยืน นอกจากนี้ ผลการวิจัยระยะยาวยังชี้ให้เห็นว่าความสัมพันธ์ที่ดีเป็นปัจจัยสำคัญที่สุดในการมีชีวิตที่ดีและมีความสุขซึ่งสอดคล้องกับแนวคิดของศีลภาวนาในการพัฒนาความสัมพันธ์ทางสังคม
การนำแนวคิดนี้มาประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวันจะช่วยส่งเสริมให้บุคคลสามารถพัฒนาตนเองได้อย่างรอบด้าน และสามารถเผชิญกับความท้าทายในชีวิตได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น โดยเฉพาะในยุคปัจจุบันที่มีการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วและมีความท้าทายหลากหลาย
Article Details

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
References
กรมสุขภาพจิต. (2560). สุขภาวะองค์รวม. กรุงเทพฯ: กระทรวงสาธารณสุข.
กรมสุขภาพจิต. (2563). การพัฒนาสุขภาวะทางสังคม. กรุงเทพฯ: กระทรวงสาธารณสุข.
ชูฤทธิ์ เต็งไตรสรณ์. (2545). การศึกษาความสัมพันธ์ของแนวคิดสุขภาวะองค์รวมเชิงพุทธกับหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง (วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต). มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
พระเทพเวที (ประยุทธ์ ปยุตฺโต). (2555). การศึกษาที่สากลบนฐานแห่งภูมิปัญญาไทย. พิมพ์ครั้งที่ 15. นครปฐม: วัดญาณเวศกวัน.
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ. ปยุตฺโต). (2562). สุขภาวะองค์รวมแนวพุทธ. พิมพ์ครั้งที่ 35. กรุงเทพฯ: สหธรรมมิก.
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ. ปยุตฺโต). (2539). ศึกษาฝึกฝนพัฒนาตนให้สูงสุด. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ: ธรรมสภา.
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ. ปยุตฺโต). (2549). สุขภาวะองค์รวมแนวพุทธ. นครปฐม: วัดญาณเวศกวัน.
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ. ปยุตฺโต). (2550). พระพุทธศาสนาพัฒนาคนและสังคม. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ: ธรรมสภา.
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ. ปยุตฺโต). (2555). การศึกษาเริ่มต้นเมื่อคนกินอยู่เป็น. พิมพ์ครั้งที่ 31. นครปฐม: วัดญาณเวศกวัน.
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ. ปยุตฺโต). (2558). พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม. พิมพ์ครั้งที่ 30. กรุงเทพฯ: ผลิธัมม์.
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ. ปยุตฺโต). (2559). บทนำสู่ พุทธธรรม: ชีวิตงาม สังคมดี ธรรมชาติเป็นรมณีย์. พิมพ์ครั้งที่ 4. นครปฐม: วัดญาณเวศกวัน.
พระมหาสุทิตย์ อาภากโร. (2561). สุขภาวะองค์รวมในพระพุทธศาสนา. กรุงเทพฯ: มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2539). พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. กรุงเทพฯ: มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
มูลนิธิสถาบันวิจัยและพัฒนาผู้สูงอายุไทย. (2561). สุขภาวะทางจิตใจของผู้สูงอายุ. กรุงเทพฯ: มูลนิธิสถาบันวิจัยและพัฒนาผู้สูงอายุไทย.
สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ. (2562). แนวทางการสร้างเสริมสุขภาพ. กรุงเทพฯ: สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ.
สำนักงานราชบัณฑิตยสภา. (2564). สุขภาพ และสุขภาวะ. สืบค้นเมื่อ 11 มิถุนายน 2567, จาก https://www.facebook.com/RatchabanditThai/posts/3857040781020655/
สุชาติ หล้าอภัย. (2559). การประยุกต์ใช้มหาสติปัฏฐานเพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุ (วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรดุษฎีบัณฑิต). มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
Waldinger, R. (2021). What makes a good life? Lessons from the longest study on happiness. Harvard: Medical School.
World Health Organization. (2020). WHO guidelines on physical activity and sedentary behaviour. Geneva: World Health Organization.