การประยุกต์ใช้จิตวิทยาเชิงพุทธในการปลูกฝังทักษะชีวิต เพื่อป้องกันโรคซึมเศร้าในเด็กปฐมวัย

บทคัดย่อ

โรคซึมเศร้าในเด็กปฐมวัยสามารถเกิดขึ้นได้และนับเป็นปัญหาที่ส่งผลร้ายแรงต่อพัฒนาการทางความคิดสติปัญญา ฉุดรั้งการเติบโตทางร่างกาย จิตใจและการเรียนรู้ด้านสังคม ทั้งยังส่งผลกระทบต่อการพัฒนาประเทศชาติในด้านผลผลิตและคุณภาพของทรัพยากรมนุษย์ การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อเสนอแนะแนวทางการบูรณาการหลักธรรมในพระพุทธศาสนาและองค์ความรู้ในเชิงจิตวิทยามาประยุกต์ใช้เพื่อปลูกฝังทักษะชีวิตให้แก่เด็กปฐมวัย โดยมุ่งเน้นการสร้างเกราะป้องกันการเกิดโรคซึมเศร้าซึ่งเป็นอาการป่วยทางจิตที่สามารถเกิดขึ้นในเด็ก ให้เกิดความรู้ความเข้าใจตนเองและโลกรอบตัว เพื่อนำไปสู่การดูแลตนเองได้ แสดงออกทางอารมณ์ได้อย่างเหมาะสม รู้วิธีการสร้างสัมพันธ์ ปรับตัวกับการเปลี่ยนแปลงง่ายและแก้ปัญหาได้อย่างสร้างสรรค์ จนเกิดประโยชน์สูงสุดคือความสามารถเผชิญกับความท้าทายแห่งทุกข์ตามหลักจิตวิทยาเชิงพุทธ มีความมั่นคงทางจิตใจและใช้ปัญญาคิดวิเคราะห์อย่างมีสติสมาธิเพื่อเรียนรู้โลกตามความเป็นจริงได้ จากการศึกษาหลักธรรมที่สามารถนำมาช่วยในการสร้างทักษะชีวิตเด็กปฐมวัยเพื่อป้องกันและเยียวยาโรคซึมเศร้า ได้แก่ 1) หลักอานาปานสติ คือ การเจริญสมาธิโดยการกำหนดลมหายใจ เพื่อให้เกิดการตระหนักรู้ในตนเองและเกิดสติ 2) หลักพรหมวิหาร คือการปลูกฝังความเห็นอกเห็นใจ รู้จักเอาใจเขามาใส่ใจเราและสร้างจิตใจให้มีความเมตตากรุณาของเด็ก 3) หลักภาวนา คือการส่งเสริมพัฒนาการด้านการยอมรับและการปรับตัวของเด็ก หลักธรรมทั้งสามนี้มีผลทั้งในด้านการเยียวยาสภาพจิตใจด้านลบและพัฒนาสภาพจิตใจด้านบวก ทั้งยังช่วยส่งเสริมพัฒนาการทางกาย สังคมและสติปัญญา หลักจิตวิทยาเชิงพุทธสร้างเสริมทักษะชีวิตให้แก่เด็กปฐมวัยจึงจำเป็นอย่างยิ่งในการนำไปพัฒนาให้เกิดความสุขและความสมบูรณ์ในชีวิต