ทับประกอบดนตรีหนังตะลุง

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาวิธีการบรรเลงทับที่ใช้ประกอบการแสดงหนังตะลุง ซึ่งเป็นศิลปะการแสดงของชาวปักษ์ใต้ที่มีมาแต่โบราณ สิ่งที่สะท้อนให้เห็นจากการแสดงหนังนั้นนายหนังตะลุงได้สอดแทรกภูมิปัญญา แง่คิด วัฒนธรรม คติธรรมหลากหลาย วงดนตรีประกอบการแสดงหนังตะลุงคือวงปี่พาทย์ชาตรี มีเครื่องดนตรีคือ ทับ กลองตุ๊ก ปี่นอก โหม่ง ฉิ่ง ปัจจุบันนายหนังตะลุงนิยมนำเครื่องดนตรีสากลเข้ามาประกอบ เช่น ออร์แกน แซกโซโฟน กีตาร์ การบรรเลงดนตรีที่ใช้ประกอบหนังตะลุงมีหลายประเภท ได้แก่ การบรรเลงดนตรีล้วน การบรรเลงประกอบบทพากย์ การบรรเลงประกอบบทบรรยาย การบรรเลงประกอบกิริยาของตัวหนัง การบรรเลงประกอบบทบาทเฉพาะอย่าง เพลงที่ใช้ประกอบในการเล่นหนังตะลุงแบ่งเป็น 2 ลักษณะ คือ “เพลงทับ” ซึ่งเป็นเพลงที่ถือเอาจังหวะและทำนองการตีทับเป็นหลัก ส่วนเพลง อีกประเภทหนึ่งเรียกว่า “เพลงปี่” ใช้ทำนองปี่เป็นหลัก เพลงที่ใช้บรรเลงส่วนใหญ่เป็นเพลงไทยเดิม  เช่น  เพลงพัดชา เพลงลาวกระแซ เพลงนกไทรบินข้ามทุ่ง หน้าทับที่ใช้ประกอบหนังตะลุงเริ่มด้วยเพลงโหมโรง การออกฤาษี การออกรูปพระอิศวร ออกรูปหน้าบท ออกรูปบอกเรื่อง การเกี้ยวจอ การบรรยายเรื่อง  ลักษณะสำคัญของหน้าทับประกอบบทเพลงโหมโรง เรียกว่า “หัวทับ” คือการเริ่มต้นเพลง และ “จังหวะบาก”ซึ่งเป็นทำนองที่เชื่อมจังหวะ หลังจากนั้นจะบรรเลงด้วยทำนอง “เสมอเครื่อง” หรือเรียกว่าทำนองดำเนิน ไปเรื่อย ๆ ทั้งนี้การบรรเลงสามารถยืดหยุ่นได้ตามเวลาและเงื่อนไขของการแสดงแต่ละครั้ง ผู้บรรเลงสามารถใส่เทคนิคหน้าทับได้ตามความสามารถเฉพาะตน