การจัดการขยะครัวเรือนของชุมชนในเขตเทศบาลเมืองราชบุรี จังหวัดราชบุรี

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1) กระบวนการจัดการขยะครัวเรือน  2) ปัจจัยความสำเร็จในการจัดการขยะครัวเรือน 3) สร้างรูปแบบการจัดการขยะครัวเรือนอย่างมีประสิทธิภาพ และ 4) ทดลองใช้และประเมินรูปแบบการจัดการขยะครัวเรือนอย่างมีประสิทธิภาพ โดยใช้การวิจัยและพัฒนารูปแบบผสานวิธีการวิจัยเชิงปริมาณ กลุ่มตัวอย่าง คือ ครัวเรือนจากชุมชนในเขตเทศบาลเมืองราชบุรี 35 ชุมชน จำนวน 396 ครัวเรือน สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน และค่าสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์ แบบเพียร์สัน ส่วนการวิจัยเชิงคุณภาพใช้แบบสัมภาษณ์ การสนทนากลุ่มกับกลุ่มเป้าหมายที่เป็นประชาชนทั่วไป ผู้บริหารท้องถิ่น นักวิชาการ และนักธุรกิจ จำนวน 12 คน วิเคราะห์ข้อมูลโดยการวิเคราะห์เนื้อหา และทดลองใช้รูปแบบการจัดการขยะครัวเรือนอย่างมีประสิทธิภาพกับครัวเรือนในเขตเทศบาลเมืองราชบุรี จำนวน 30 ครัวเรือน

ผลการวิจัย พบว่า 1) กระบวนการจัดการขยะครัวเรือนโดยภาพรวมมีการปฏิบัติอยู่ในระดับมาก เรียงตามลำดับ คือ การลดขยะ การคัดแยก การกักเก็บและการกำจัด 2) ปัจจัยความสำเร็จในการจัดการขยะครัวเรือน พบว่า ความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยความสำเร็จกับกระบวนการจัดการขยะโดยรวมมีความ สัมพันธ์ทางบวกในทิศทางเดียวกันอยู่ในระดับปานกลางทุกด้าน อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.01 เรียงตามลำดับ ได้แก่ ด้านการสนับสนุนจากเครือข่าย ด้านการเสริมพลังการมีส่วนร่วม  ด้านการจัดองค์การและการบริหารองค์การ ด้านภาวะผู้นำและด้านการสื่อสาร 3) รูปแบบการจัดการขยะครัวเรือนอย่างมีประสิทธิภาพได้ตัวแบบทางความคิด CLEAN Model ประกอบด้วย 5 ปัจจัย ได้แก่ การสื่อสาร  (C : Communication) ภาวะผู้นำ ( L : Leadership) การเสริมพลังการมีส่วนร่วม (E : Empowerment Participation) การจัดองค์การและการบริหารองค์การ (A : Administration) และเครือข่าย (N : Network) 4) การทดลองใช้ พบว่า ค่าดัชนีประสิทธิผลของรูปแบบการจัดการขยะครัวเรือนอย่างมีประสิทธิภาพ โดยภาพรวม มีค่าเท่ากับ 0.84 ซึ่งข้อค้นพบจากงานวิจัยนี้ คือ คู่มือการจัดการขยะครัวเรือน CLEAN Model