คำเรียกผู้หญิงในวรรณกรรมค่าวซอ: ความหมายและมโนทัศน์

Main Article Content

Pakapot Thiamthan

บทคัดย่อ

บทความวิจัยฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์ความหมายของคำเรียกผู้หญิง และวิเคราะห์
มโนทัศน์เกี่ยวกับผู้หญิงที่ปรากฏในวรรณกรรมค่าวซอ เก็บข้อมูลจากวรรณกรรมค่าวซอ ฉบับตีพิมพ์โดยร้านประเทืองวิทยา (2511) จังหวัดเชียงใหม่ พ.ศ. 2511 จำนวน 5 เรื่อง โดยใช้แนวคิดเกี่ยวกับภาษาวรรณคดี แนวคิดเกี่ยวกับการวิเคราะห์ส่วนประชิด แนวคิดเกี่ยวกับการวิเคราะห์องค์ประกอบทางความหมาย และแนวคิดเกี่ยวกับมโนทัศน์ ผลการวิจัยพบว่า คำเรียกผู้หญิงในวรรณกรรมค่าวซอปรากฏคำหลักของคำเรียกผู้หญิง 171 คำ จำนวน 1,502 ตำแหน่ง ด้านความหมายของคำเรียกผู้หญิงที่ปรากฏในวรรณกรรมค่าวซอ จำแนกได้ 2 ประเภท ได้แก่ คำเรียกผู้หญิงที่มีอรรถลักษณ์ [+ผู้หญิง] เพียงอรรถลักษณ์เดียว และคำเรียกผู้หญิงที่มีอรรถลักษณ์ [+ผู้หญิง] และอรรถลักษณ์แสดงคุณลักษณะบางประการปรากฏร่วมกัน ซึ่งสามารถจำแนกได้ 7 กลุ่ม ได้แก่ อรรถลักษณ์ [+รูปลักษณ์งาม] อรรถลักษณ์ [+มีความอ่อนเยาว์] อรรถลักษณ์ [+มีบุญวาสนา] อรรถลักษณ์ [+มีค่า] อรรถลักษณ์ [+เป็นที่รัก] อรรถลักษณ์ [+มีความสำคัญ] และอรรถลักษณ์
[+มีปัญญา] ส่วนด้านมโนทัศน์เกี่ยวกับผู้หญิงที่ปรากฏในวรรณกรรมค่าวซอ จำแนกมโนทัศน์เกี่ยวกับผู้หญิงในวรรณกรรมค่าวซอได้ 2 ด้าน ได้แก่ มโนทัศน์ด้านรูปสมบัติของผู้หญิง และมโนทัศน์ด้านคุณสมบัติของผู้หญิง โดยมโนทัศน์ด้านรูปสมบัติของผู้หญิง จำแนกมโนทัศน์ได้ 2 มโนทัศน์ ได้แก่ ผู้หญิงเป็นผู้ที่มีรูปลักษณ์งาม และผู้หญิงเป็นผู้ที่มีความอ่อนเยาว์ ส่วนมโนทัศน์ด้านคุณสมบัติของผู้หญิง จำแนกมโนทัศน์ได้ 5 มโนทัศน์ ได้แก่ ผู้หญิงเป็นผู้ที่มีค่า ผู้หญิงเป็นผู้ที่มีบุญวาสนา ผู้หญิงเป็นผู้ที่เป็นที่รัก ผู้หญิงเป็นผู้ที่มีปัญญา และผู้หญิงเป็นผู้ที่มีความสำคัญ ทั้งนี้ มโนทัศน์เกี่ยวกับผู้หญิงบางมโนทัศน์มีความสัมพันธ์ซึ่งกันและกัน แสดงให้ทราบว่า
ตัวละครฝ่ายหญิงในวรรณกรรมค่าวซอเป็นตัวละครที่พร้อมด้วยรูปสมบัติและคุณสมบัติ รวมถึงตัวละคร
ฝ่ายหญิงและตัวละครฝ่ายชายในวรรณกรรมค่าวซอมีความสัมพันธ์กันในรูปแบบที่เกื้อกูลหรือสนับสนุนซึ่งกันและกัน

Article Details

How to Cite
Thiamthan, P. (2024). คำเรียกผู้หญิงในวรรณกรรมค่าวซอ: ความหมายและมโนทัศน์. มนุษยศาสตร์สาร มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, 25(3), 94–117. สืบค้น จาก https://so03.tci-thaijo.org/index.php/JHUMANS/article/view/275632
บท
บทความวิจัย

References

กนกวรรณ ศรีบุญธรรม. (2557). การศึกษาคำเรียกผู้หญิงในเพลงลูกทุ่งของสุรพล สมบัติเจริญ

(รายงานการวิจัย). มหาวิทยาลัยนอร์ทกรุงเทพ.

เกษสุดา บูรณพันศักดิ์. (2549). การศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างความเข้าใจมโนทัศน์เรื่องฟังก์ชันกับ

เรื่องอนุพันธ์ ของนักศึกษาระดับอุดมศึกษา กรณีศึกษา: นักศึกษาชั้นปีที่ 2 สาขาวิชาคณิตศาสตร์

คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏบุรีรัมย์ (รายงานการวิจัย). มหาวิทยาลัยราชภัฏบุรีรัมย์.

ค่าวซอ เรื่อง สุวรรณหอยสังข์ จากธรรมค่าวชาดกพื้นเมือง. (2511). โรงพิมพ์ร้านประเทืองวิทยา.

ค่าวซอเรื่องธรรม หงส์หิน. (2511). โรงพิมพ์ร้านประเทืองวิทยา.

จินดารัตน์ โพธิ์นอก. (2557). มโนทัศน์. สำนักงานราชบัณฑิตยสภา. http://legacy.orst.go.th/

?knowledges=มโนทัศน์-21-มีนาคม-2557

นันทนา วงศ์ไทย. (2562). ภาษาและความหมาย (พิมพ์ครั้งที่ 2). เวิร์ค ออล พริ๊นท์.

ประทีป วาทิกทินกร. (2542). ร้อยกรอง (พิมพ์ครั้งที่ 9). สำนักพิมพ์แห่งมหาวิทยาลัยรามคำแหง.

ประสิทธิ์ กาพย์กลอน. (2518). แนวทางศึกษาวรรณคดี: ภาษากวี การวิจักษ์ และวิจารณ์. ไทยวัฒนาพานิช.

ปริศนา พิมดี. (2547). คำเรียกผู้หญิงในวรรณคดีไทยสมัยอยุธยา [วิทยานิพนธ์อักษรศาสตรมหาบัณฑิต,

มหาวิทยาลัยศิลปากร] http://www.thapra.lib.su.ac.th/objects/thesis/fulltext/snamcn/

Prisana_Phimdee/Fulltext.pdf

ปิยะพันธุ์ วัชระนุกุล. (2562). การศึกษาคำเรียกผู้หญิงในเพลงเพื่อชีวิต: กรณีศึกษาวงคาราบาว. วารสาร

วิชาการเซาธ์อีสท์บางกอก (สาขามนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์), 5(1), 38-54. https://so05.

tci-thaijo.org/index.php/SB_Journal/article/view/149927/121379

ภคภต เทียมทัน. (2556). คำเรียกผู้หญิงในวรรณกรรมกลอนสวด. [วิทยานิพนธ์ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต,

มหาวิทยาลัยเชียงใหม่] https://search.library.cmu.ac.th/search~S0?/Y{u0E20}{u0E04}

{u0E20}{u0E15}&SORT=/Y{u0E20}{u0E04}{u0E20}{u0E15}&SORT=&SORT=Z&extended

=0&SUBKEY=ภคภต/1%2C4%2C4%2CB/frameset&FF=Y{u0E20}{u0E04}{u0E20}{u0E15}

&SORT=&1%2C1%2C

ภัคพล คำหน้อย, ประภัสสนันทน์ เรืองจันทร์, และชญาตี เงารังสี. (2566). คำเรียกหญิงคนรักในวรรณกรรม

ล้านนา. ใน สัญญา สะสอง (บรรณาธิการ), รายงานสืบเนื่องจากการประชุมวิชาการด้านมนุษยศาสตร์

และสังคมศาสตร์ ระดับชาติ ครั้งที่ 3 (หน้า 1-11). คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์

มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.

ราชบัณฑิตยสถาน. (2552). พจนานุกรมศัพท์วรรณกรรมไทย ฉบับราชบัณฑิตยสถาน. ยูเนียน

อุลตร้าไวโอเล็ต.

ราชบัณฑิตยสถาน. (2556). พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554. ศิริวัฒนาอินเตอร์พริ้นท์

ราชบัณฑิตยสภา. (2550). มโนทัศน์. สำนักงานราชบัณฑิตยสภา. http://legacy.orst.go.th/

?knowledges=มโนทัศน์-๙-กรกฎาคม-๒๕๕๐

ราชบัณฑิตยสภา. (2560). พจนานุกรมศัพท์ภาษาศาสตร์ (ภาษาศาสตร์ทั่วไป) ฉบับราชบัณฑิตยสภา.

เอบิซ อินเตอร์กรุ๊ป.

รื่นฤทัย สัจจพันธุ์ (2534). ตัวละครหญิงในวรรณคดีไทยสมัยอยุธยาและสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น

(พ.ศ.1893-2394) [วิทยานิพนธ์อักษรศาตรดุษฎีบัณฑิต, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย]

https://cuir.car.chula.ac.th/handle/123456789/66203

วนารักษ์ ผ่องสมัย. (2551). คร่าวสี่บท: มองวาทกรรมผ่านคำเรียกขานสตรี ใน มิติใหม่ในการสอนวรรณกรรม

วิเคราะห์ วิจารณ์ วิพากย์ วิจัย (น. 117-131). ดีพริ้น.

วรวรรธน์ ศรียาภัย. (2552). รูปภาษาที่ใช้อ้างถึงตัวแสดงบทบาทในวรรณกรรมร้อยกรองของไทย

[วิทยานิพนธ์ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต, มหาวิทยาลัยมหาสารคาม] https://opac.msu.ac.th/

bibitem?bibid=b00172123

เศรษฐ พลอินทร์. (2524). ลักษณะคำประพันธ์ไทย. หน่วยศึกษานิเทศก์ กรมการฝึกหัดครู.

สรณัฐ ไตลังคะ. (2560). ศาสตร์และศิลป์แห่งการเล่าเรื่อง (พิมพ์ครั้งที่ 3).

โครงการเผยแพร่ผลงานทางวิชาการ คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.

สุพัตรา มาลัย. (2564). คำเรียกผู้หญิงในบทเพลงของครูไพบูลย์ บุตรขัน [การค้นคว้าอิสระ

อักษรศาสตรมหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยศิลปากร] https://sure.su.ac.th/xmlui/handle/

/26773

เสน่หา บุณยรักษ์. (2519). วรรณกรรมค่าวของภาคเหนือ. หน่วยศึกษานิเทศก์ กรมการฝึกหัดครู.

หนังสือค่าวซอจากธรรมชาดก เรื่อง ช้างโพงนางผมหอม. (2511). บริษัท คนเมืองเหนือ จำกัด

หนังสือค่าวซอเรื่องธรรม เจ้าสุวัตร์. (2511). บริษัท คนเมืองเหนือ จำกัด

หนังสือค่าวซอเรื่องธรรม บัวระวงศ์ หงส์อำมาตย์. (2511). โรงพิมพ์ร้านประเทืองวิทยา.

อุดม รุ่งเรืองศรี. (2529). จารีตนิยมในการแต่งวรรณกรรมค่าวซอ. ภาควิชาภาษาไทย คณะมนุษยศาสตร์

มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.

อุดม รุ่งเรืองศรี. (2546). วรรณกรรมล้านนา (พิมพ์ครั้งที่ 2). สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย.

อุดม รุ่งเรืองศรี. (2547). พจนานุกรมล้านนา-ไทย ฉบับแม่ฟ้าหลวง. มิ่งเมือง.

อุดม วโรตม์สิกขดิตถ์. (2542). ภาษาศาสตร์เบื้องต้น (พิมพ์ครั้งที่ 16). มหาวิทยาลัยรามคำแหง.

Bloomfield, L. (1961). Language. [ภาษา] Holt, Rinehart and Winston.

Nida, E. A. (1979). Componential Analysis of Meaning: An Introduction to Semantic

Structure. [การวิเคราะห์องค์ประกอบทางความหมาย: ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับโครงสร้างของ

ความหมาย] Mouton.