ทบทวนเรื่องเจริญกรุง: ความเป็นสมัยใหม่ของสยามในทศวรรษที่ 1860
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
งานเขียนทางวิชาการและงานเขียนทั่วไปกล่าวถึงถนนเจริญกรุงและตึกแถวถนนเจริญกรุงซึ่งสร้างขึ้นในตอนต้นทศวรรษที่ 1860 ไว้ว่า ได้รูปแบบและวิธีการสร้างมาจากสิงคโปร์ซึ่งเป็นเมืองอาณานิคม
ความเป็นสมัยใหม่ของถนนเจริญกรุงและตึกแถวถนนเจริญกรุงจึงเป็นความเป็นสมัยใหม่แบบอาณานิคม บทความนี้เสนอว่า รูปแบบและวิธีการสร้างถนนเจริญกรุงและตึกแถวถนนเจริญกรุงได้แบบอย่างมาจากวิธีการก่อสร้างและแบบทางสถาปัตยกรรมที่มีอยู่เดิมในสยาม หรืออย่างมากที่สุดก็เป็นวิธีการก่อสร้างและแบบทางสถาปัตยกรรมที่เลียนแบบตะวันตกเพื่อทำให้เกิดรูปลักษณ์แบบสมัยใหม่ ความเป็นสมัยใหม่ที่เกิดขึ้นจึงไม่ใช่ความเป็นสมัยใหม่แบบอาณานิคม แต่เป็นความทันสมัยอีกแบบหนึ่งซึ่งอาจเรียกได้ว่า ความเป็นสมัยใหม่แบบสอนตนเอง
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เอกสารอ้างอิง
ก่งศิลป์ (หรุ่น), จมื่น. (2460). จดหมายเหตุโหรของจมื่นก่งศิลป์. ใน ประชุมพงศาวดารภาคที่ 8 (น. 26–66).
โรงพิมพ์ไทย.
จอมเกล้าเจ้าอยู่หัว, พระบาทสมเด็จพระ. (2521). พระราชหัตถเลขาพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว.
โรงพิมพ์มหามกุฎราชวิทยาลัย.
จอมเกล้าเจ้าอยู่หัว, พระบาทสมเด็จพระ. (2548). ประชุมประกาศรัชกาลที่ 4. มูลนิธิโครงการตำรา
สังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์
จุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว, พระบาทสมเด็จพระ. (2513). พระราชหัตถเลขาพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้า
เจ้าอยู่หัวที่ทรงบริหารราชการแผ่นดิน ภาคที่ 3 (ตอน 1). คณะกรรมการจัดพิมพ์เอกสารทาง
ประวัติศาสตร์ วัฒนธรรมและโบราณคดี สำนักนายกรัฐมนตรี.
จุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว, พระบาทสมเด็จพระ. (2516). จดหมายเหตุพระราชกิจรายวันในรัชกาลที่ 5 ปีมะโรง
พ.ศ. 2411-ปีระกา พ.ศ. 2416. คณะกรรมการจัดพิมพ์เอกสารทางประวัติศาสตร์ สำนัก
นายกรัฐมนตรี.
เจ้าพระยาเทเวศรวงษ์วิวัฒน์ ผู้บัญชาการกรมศุขาภิบาล กราบบังคมทูลพระกรุณา. (121, 24 พฤษภาคม).
สำนักหอจดหมายเหตุแห่งชาติ. เอกสารรัชกาลที่ 5 กระทรวงนครบาล 5.1/44 มิสเตอบ๊อกบรรทุก
ศิลามาฃายทางรถไฟ แลเรื่องศิลาทำถนน
ซอมเมอร์วิลล์, ม. (2544). Siam on the Meinam from the Gulf to Ayuthaia [สยามริมฝั่งเจ้าพระยา].
กองวรรณกรรมและประวัติศาสตร์.
ณัฐวุฒิ ปรียวนิตย์. (2560). เศรษฐกิจการเมืองของการตัดถนนในพระนคร สมัยรัชกาลที่ 1-5. คณะสถาปัตย-
กรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร.
ณัฐวุฒิ สุทธิสงคราม. (2551) สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ (ช่วง บุนนาค) เล่ม 1 (พิมพ์ครั้งที่ 3).
สร้างสรรค์บุ๊คส์.
ดำรงราชานุภาพ, สมเด็จฯ กรมพระยา. (2489). ความทรงจำ: พระนิพนธ์สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพที่
ทรงค้างไว้ 5 ตอน. โรงพิมพ์พระจันทร์.
ดำรงราชานุภาพ, พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระ. (2465). ประชุมพงศาวดาร ภาคที่ 25 เรื่องสถานที่แลวัตถุซึ่ง
สร้างในรัชชกาลที่ 4. โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒธนากร.
ทิพากรวงศมหาโกษาธิบดี (ขำ บุนนาค), เจ้าพระยา. (2548). พระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ 4.
บริษัท อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง จำกัด.
นวลสวาท อัศวินานนท์. (2535). ความเปลี่ยนแปลงทางสังคมและเศรษฐกิจของเมืองเพชรบุรี (พ.ศ. 2400–
[วิทยานิพนธ์อักษรศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาประวัติศาสตร์ ไม่ได้ตีพิมพ์]. จุฬาลงกรณ์
มหาวิทยาลัย.
แน่งน้อย ศักดิ์ศรี, ม.ร.ว. (2549). พระอภิเนาว์นิเวศน์: พระราชนิเวศน์ในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้า
เจ้าอยู่หัว. มติชน.
เบญจวรรณ ทัศนลีลพร. (2543). การออกแบบพระนครคีรี จังหวัดเพชรบุรี [วิทยานิพนธ์ศิลปศาสตรมหา
บัณฑิต สาขาวิชาประวัติศาสตร์ศิลปกรรม ไม่ได้ตีพิมพ์]. มหาวิทยาลัยศิลปากร.
แบรดลีย์, แดน บีช. (2462). จดหมายเหตุของหมอบลัดเล. ใน ประชุมพงศาวดารภาคที่ 12 (น. 32–83).
โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒธนากร.
ปาลเลกัวซ์, ฌัง–ปัปติสต์. (2549). Description du Royaume Thai ou Siam [เล่าเรื่องกรุงสยาม].
ศรีปัญญา.
พระราชหัตถเลขาสมเด็จพระปิยมหาราชพระราชทานเจ้าพระยาวรพงศ์พิพัฒน์ และประวัติเจ้าคุณพ่อ.
(2526). โรงพิมพ์ตีรณสาร.
รังสรรค์ ธนะพรพันธุ์. 2527. ภาษีอากรในประวัติศาสตร์เศรษฐกิจไทย: คลังข้อมูลและบทสำรวจสถานะทาง
วิชาการ. สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
รัตนาญัปติ (เปล่ง เวภาระ), หลวง (รวบรวม). (2541). กฎหมายในรัชกาลที่ 5 เล่ม 1. สำนักราชเลขาธิการ.
ราชกิจจานุเบกษาในรัชกาลที่ 4. 2540. ต้นฉบับ.
ราโชทัย (ม.ร.ว.กระต่าย อิศรางกูร), หม่อม. (2470). จดหมายเหตุของหม่อมราโชทัย. ใน ประชุมพงศาวดาร
ภาคที่ 45 จดหมายเหตุเรื่องทูตไทยไปประเทศอังกฤษ เมื่อ พ.ศ. 2400 (น. 1–105). โรงพิมพ์
โสภณพิพรรฒธนากร.
เล่าเรื่องถนนเมืองบางกอก เล่ม 1 รัชกาลที่ 4–5. (2557). สำนักการโยธา กรุงเทพมหานคร.
สมมตอมรพันธุ์, พระเจ้าบรมวงษ์เธอ กรมพระ. (2461). เรื่องตั้งเจ้าพระยาในกรุงรัตนโกสินทร. โรงพิมพ์
บำรุงนุกูลกิจ.
สยมพร ทองสาริ. (2526). ผลของการตัดถนนในกรุงเทพฯ ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้า
เจ้าอยู่หัว (พ.ศ. 2411-2453): ศึกษาเฉพาะกรณีการตัดถนนในกำแพงพระนครด้านเหนือและด้านใต้
พระนคร [วิทยานิพนธ์ปริญญาอักษรศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาประวัติศาสตร์เอเชียตะวันออก-
เฉียงใต้ ไม่ได้ตีพิมพ์]. มหาวิทยาลัยศิลปากร. สาส์นสมเด็จ เล่ม 9 (ภาค 44–49). (2563). ต้นฉบับ.
เสถียร ลายลักษณ์ และคณะ (รวบรวม). (2478). กฎหมายประจำศก เล่ม 6, กฎหมาย จ.ศ. 1220–1221–
–1223–1224. โรงพิมพ์เดลิเมล์.
หนังสือจดหมายเหตุ The Bangkok Recorder. (2537). สำนักราชเลขาธิการ.
อัชฌวดี กมลาศน์ ณ อยุธยา. (2536). การศึกษาเพื่อเสนอแนะแนวทางอนุรักษ์โบราณสถานและพัฒนาเมือง
เพชรบุรี [วิทยานิพนธ์การวางแผนภาคและเมืองมหาบัณฑิต ไม่ได้ตีพิมพ์]. จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
Bangkok (1908). In A. Wright (Ed.), Twentieth Century Impressions of Siam: Its History,
People, Commerce, Industries, and Resources (pp. 238–290). Lloyds Greater Britain Publishing Company, Ltd.
Askew, M. (2002). Place, practice and representation. Routledge.
Bradley, D.B. (2514). หนังสืออักขราภิธานศรับท์ = Dictionary of Siamese Language. คุรุสภา.
Chor Boon Goh. (2013). Technology and entrepôt colonialism in Singapore, 1819–1940.
Institute of Southeast Asian Studies.
Coffman, S. (1884). In and About Petchaburee. In Siam and Laos as Seen by Our American
Missionaries (pp. 112–119). Presbyterian Board of Publication.
Cort, M. L. (1886). Siam or, the Heart of Farther India. Anson D.F. Randolph & Company.
Crawfurd, J. (1987). Journal of an Embassy to the Courts of Siam and Cochin China. Oxford
University Press.
De La Mahotière, L.R. (1908). The Highways and Sanitation of Bangkok. In A. Wright (Ed.),
Twentieth Century Impressions of Siam: Its History, People, Commerce, Industries,
and Resources (pp. 291–292). Lloyds Greater Britain Publishing Company, Ltd.
Jackson, P. A. (2007). Autonomy and subordination in Thai history: the case for semicolonial
analysis. Inter-Asia Cultural Studies, 8(3), 329–348.
Jottrand, É. (1996). In Siam: The Diary of a Legal Advisor of King Chulalongkorn's
Government. White Lotus.
Local. (1861. August 6). The Overland Singapore Free Press, 1.
Local. (1861, July 6). The Overland Singapore Free Press, 1.
Menon, A.P.G. (1988). Surface Transport in Singapore: Past, Present and Future, A South-East
Asian Experience. In Proceedings 14th ARRB Conference, 28 August-2 September 1988,
Canberra, Part 1 Invited Speakers (pp. 119–126).
Neon Snidvongs. (2023). Siam’s Foreign Relations in the Reign of King Mongkut, 1851–1868.
International Studies Center.
Paper connected with the Attack upon Tringanu in November 1862. (1863). In House of
Commons Parliamentary Papers, Accounts and Papers: Forty-Eight Volumes, (15)
East India, Volume XLIII (pp. 299–388). House of Commons.
Pinang. (1861, September 5). The Singapore Free Press, 3.
Povatong. (2011). Building Siwilai: Transformation of Architecture and Architectural
Practice in Siam during the Reign of Rama V, 1869-1910. Ph.D. Dissertation
(Architecture), University of Michigan.
Roy, E. V. (2020). Bangkok’s Bunnag Lineage from Feudalism to Constitutionalism:
Unraveling a Genealogical Gordian Knot. Journal of the Siam Society, 108(2), 17–46.
Shipping in the Harbour. (1861, August 1). The Singapore Free Press, 4.
Shipping Intelligence. (1861, August 21). The Overland Singapore Free Press, 1.
Shipping News. (1861, August 21). The Singapore Free Press, 1.
Siam. (1861, August 15). The London and China Telegraph, III(66), 412.
Smith, S. (1872). The Roads. Siam Repository, 4(3), 311–312.
Sommerville, M. (1897). Siam on the Meinam, From the Gulf to Ayuthia, Together with
Three Romances Illustrative of Siamese Live and Customs. Sampson Low, Marston
and Company Limited.
Teeraviriyakul. (2014). Bangkok Modern: The Transformation of Bangkok with
Singapore and Batavia as Models (1861-1897). Institute of Asian Studies.
Teeraviriyakul. (2016). Bangkok: From an Antique to a Modern City. In Wasana
Wongsurawat (Ed.). Sites of Modernity: Asian Cities in the Transitory Moments of
Trade, Colonialism, and Nationalism (pp. 119–136). Springer.
Terwiel, B.J. (1989). Through Travellers' Eyes: An Approach to Early Nineteenth century Thai
History. Editions Duang Kamol.
The Straits. (1861, August 15). Allen’s India Mail and Official Gazette from British & Foreign
India, China & All Parts of the East, XIX(498), 631.
The Straits. (1861, September 23). Allen’s India Mail and Official Gazette from British &
Foreign India, China & All Parts of the East, XIX(498), 724.
Tomlin, J. (1831). Journal of A Nine Months Residence in Siam. Ederick Westley and A.H.
Davis.
Thomson, J. (1875). The Straits of Malacca, Indo-China and China or Ten Years Travels,
Adventures and Residence Abroad. London: Simpson Low, Marston, Low, & Searle.
Untitled. (1861, August 1). The Singapore Free Press, 3.
Untitled. (1861. August 3). The Straits Times, 1.
Untitled. (1861, July 4). The Singapore Free Press, 3.
Untitled. (1861. July 6). The Straits Times and Singapore Journal of Commerce, 2.
Vejjajiva. (2015). Siam’s Old Singapore Ties. Journal of the Siam Society, 103, 107–
Winichakul. (2000). The Quest for “Siwilai”: A Geographical Discourse of
Civilizational Thinking in the Late Nineteenth and Early Twentieth-Century Siam. The
Journal of Asian Studies, 59(3), 528–549.
Yeoh, B. S. (2013). Contesting Space in Colonial Singapore: Power Relations and Urban Built
Environment. NUS Press.
Yuk Hong Ian Tan. (2011-12). Bridges to Our Heritage: The Significance of Five Historic Bridges
Over Singapore River [Unpublished M.Sc. Dissertation]. University of Edinburgh.
