พิพากษารมณ์: ระบอบกฎหมายแห่งความรู้สึกเดือดร้อนรำคาญของชนชั้นกลางไทย

บทคัดย่อ

ระบบกฎหมายเป็นส่วนหนึ่งของระบอบความรู้สึกที่ควบคุมอารมณ์ความรู้สึกของมนุษย์ให้อยู่ภายใต้อำนาจของกฎหมาย โดยแสดงออกมาทั้งในรูปแบบของการประกอบสร้างมาตรฐานทางอารมณ์ การจัดการพจนารมณ์ ตลอดจนการสร้างที่พักพิงทางอารมณ์จำแลง โดยสัมพันธ์กับวิถีทางเศรษฐกิจและการเมืองในบริบทของประวัติศาสตร์ไทยตั้งแต่ทศวรรษ 2460 เป็นต้นมา กฎหมายจึงมิได้เป็นเพียงแค่กฎเกณฑ์ที่ใช้กำกับการกระทำของประชาชนเท่านั้น ข้อเสนอดังกล่าวนี้มาจากการศึกษาคำพิพากษาศาลฎีกาและคำวินิจฉัยศาลปกครองที่เกี่ยวข้องกับความรู้สึกเดือดร้อนรำคาญ ทั้งที่ปรากฎในคดีแพ่ง คดีอาญา และคดีปกครอง ตั้งแต่ทศวรรษ 2450-2550 ด้วยวิธีการศึกษาประวัติศาสตร์ความรู้สึก จนค้นพบว่าเมื่อพิจารณาระบบกฎหมายใน มิติที่เป็นระบอบอารมณ์ความรู้สึกแล้ว ชนชั้นกลางในฐานะที่เป็นชนชั้นผู้ครอบครองอสังหาริมทรัพย์ขนาดเล็กในเขตเมืองถือที่ขยายตัวขึ้นในช่วงทศวรรษ 2500 ในระยะแรกๆ มีความตึงเครียดในความสัมพันธ์ระหว่างเพื่อนบ้านในเรื่องเกี่ยวกับการประกอบอาชีพ ต่อมาในช่วงทศวรรษ 2520 ความรู้สึกเดือดร้อนรำคาญได้ขยายขอบเขตไปถึงวิถีชีวิตประจำวัน และเริ่มเกิดกระแสความรำคาญต่อชนชั้นล่างที่แจ่มชัดขึ้น ในขณะที่ความปรารถนาดีแห่งรัฐในการจัดตั้งศาลปกครองในช่วงทศวรรษ 2540 กลับกลายเป็นพื้นที่แห่งการเผชิญหน้ากันจนทำให้ชนชั้นกลางไทยไม่ไว้วางใจหน่วยงานฝ่ายปกครอง ทั้งนี้ วิถีชีวิตของชนชั้นกลางที่เผชิญความเดือดร้อนรำคาญในชีวิตประจำวันได้หล่อหลอมให้ชนชั้นกลางกลายเป็นชนชั้นที่โดดเดี่ยว เพราะไม่ไว้วางใจรัฐ วิตกกังวลต่อชนชั้นล่าง และรำคาญชนชั้นกลางด้วยกันเอง