ตำแหน่งของความงามในพุทธปรัชญาเถรวาท
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ ได้แก่ 1) เพื่อศึกษาการแบ่งประเภทและรูปแบบความสัมพันธ์ของมโนทัศน์เรื่อง “ความงาม” ในพุทธปรัชญาเถรวาท 2) เพื่อศึกษาว่าพุทธปรัชญาเถรวาทมีทัศนะอย่างไรต่อปัญหาสุนทรียศาสตร์เรื่อง “ตำแหน่งของความงาม” ในขั้นแรก ผลการศึกษาแสดงให้เห็นว่าความงามในพุทธปรัชญาเถรวาทสามารถแบ่งได้เป็น 2 ประเภทใหญ่ๆ กล่าวคือ “ความงามในมิติทางโลก” และ “ความงามในมิติทางธรรม” อีกทั้งความงามทั้งสองประเภทนี้ยังมีความสัมพันธ์ในเชิงความเป็นสาเหตุและผล ทั้งในแง่บวกและลบต่อกันที่ค่อนข้างซับซ้อนด้วย ในขั้นต่อไป โดยอาศัยความเข้าใจเช่นนี้เป็นกรอบในการพิจารณา พบว่า
การตีความเรื่องตำแหน่งของความงาม โดยการอธิบายแบบทวิลักษณ์ว่า “ความงามในมิติทางโลกเป็นจิตวิสัย” และ “ความงามในมิติทางธรรมเป็นวัตถุวิสัย” ต้องประสบปัญหาหลายประการจนไม่สามารถนำไปอธิบายรูปแบบความสัมพันธ์ระหว่างกันของความงามในแต่ละประเภทได้อย่างน่าพอใจ ด้วยเหตุนี้ผู้วิจัยจึงแสวงหาแนวทางการตีความแบบอื่น พบว่าการตีความตามแนวทฤษฎี “อุบัติการณ์ใหม่” น่าจะสอดคล้องสามารถนำไปอธิบายความสัมพันธ์ของความงามในรูปแบบต่างๆ ได้อย่างครอบคลุมและเหมาะสมที่สุด ดังนั้น ตามการตีความเช่นนี้จึงสรุปได้ว่าในพุทธปรัชญาเถรวาท ตำแหน่งของความงามมิได้อยู่ที่การให้ค่าของแต่ละบุคคล (อย่างที่จิตวิสัยเชื่อ) หรืออยู่ที่คุณสมบัติของวัตถุอย่างแน่นอนตายตัว (อย่างที่วัตถุวิสัยเชื่อ) หรืออยู่ที่ตัวความสัมพันธ์ระหว่างวัตถุกับผู้รับรู้ (อย่างที่สัมพัทธนิยมเชื่อ) หากแต่ความงามทุกประเภทนั้นเป็น “สิ่งที่อุบัติขึ้นใหม่” จากเงื่อนไขหรือเหตุปัจจัยที่มาประกอบกันเข้า เมื่อเหตุปัจจัยเปลี่ยน ผลคือความงามที่อุบัติขึ้นนั้นจึงต้องมีรายละเอียดที่เปลี่ยนแปลงไปด้วย ตามแต่ละกรณี โดยนัยนี้ความงามในทัศนะพุทธปรัชญาเถรวาทจึงเป็นสิ่งที่มีความเป็นไปได้อันหลากหลาย ดังนั้นการตีความเช่นนี้จึงสามารถนำไปอธิบายให้เข้ากับรูปแบบความสัมพันธ์ต่างๆ ของความงามที่ซับซ้อนได้
Article Details
เอกสารอ้างอิง
Blackburn, S. (1996). Dictionary of Philosophy. NY: Oxford University.
Boonnoon, C. (2010). phut satsana kap sinlapa [Buddhism and Art]. In Pipat Suya (eds.), prachayachan: ruam botkhwam wichakan thang pratya lae satsana [Parachayajarn: the collection of philosophic and religious articles] (pp. 77-100). Nakhon Pathom: Silpakorn University.
Department of Religious Affairs. (1978). phra traipidok phasa Thai chabap luang 45 lem [Thai Tripitaka Version of Department of Religious Affairs, 45 books]. Bangkok: Religious affairs.
Iyengar, K. R. S. (1942). The Metaphysics of Value (Vol. I). Mysore: University of Mysore.
Jinavornsirivaddhana, Phrachaoworawongthoe Krommaluang Somdetphrasangharajachao. (1998). Phrakhamphi aphithanappathapika [Aphithanappathapika text] (5th ed.). Bangkok: Mahamakutrajawittayalai.
Katipommarat, P. (2006). phut pratya therawat kap panha rưang khwamru kieokap lok phainok [Theravada Buddhism and the problem of knowledge of the external world]. Journal of Buddhist Studies Chulalongkorn University, 13(2). 49-87.
Keawtongson, A. (2011). sunthariyasat nai phut pratya therawat [Aesthetics in Theravada Buddhist Philosophy]. (Master of arts thesis, Kasetsart University)
Mahamakutrajawittayalai. (2013). phra traipidok lae atthakatha plae 91 lem [Thai Tripitaka and Atthakatha Version of Mahamakutrajawittayalai, 91 books]. Bangkok: Mahamakutrajawittayalai.
Mahamakutrajawittayalai. (2017). mangkhalatthathipni plae lem 2 [thai Mangkhalatthathipni Vol.2] (15th ed.). Bangkok: Mahamakutrajawittayalai.
Maira, S. (2003, March-April). Buddhist Aesthetics. Resurgence, 217. 54-55.
Na Ayudhya, S. J. (2016). naeokhit rưang khwam ngam thi prakot nai phra traipidok: korani sưksa nai phra winai lae phra sut chak phra traipidok lae atthakatha plae chabap maha makut rat witthayalai 2546 [Concept of beauty in Tripitaka: a case study in Vinaya and Sutra from Thai translation edition of Mahamakut Buddhist University's the Tripitaka and Atthakatha]. (Master of arts thesis, Silpakorn University)
Phra Dhammapitaka (Prayudh Payutto). (1995). winai rưang yai kwa thi khit [Vinaya Greater Than You Think] (2nd ed.). Bangkok: Buddhadhamma foundation.
Ploychum, S. (2017). phut pratya nai sutantapidok [Buddhist Philosophy in Sutantapitaka] (2nd ed.). Nakhon Pathom: Mahamakutrajawittayalai.
Promta, S. (2015). Literature in Buddhist Perspective. In Buddhism and Art: Two Lectures on Buddhist thought Concerning Esthetics and Literature. [e-book]. Bangkok: Wisdom Magazine. Retrieved from https://www.amazon.com
Srinivasan, G. (2002). sunthariyasat: panha lae thritsadi waduai khwam ngam lae sinlapa [Aesthetics: the problems and theory of the beauty and art] (Suchoa Ploychum, Trans.) (2nd ed.). Bangkok: Mahamakutrajawittayalai.
