คติด้านความกตัญญู (孝) ในวัฒนธรรมจีน ภาพสะท้อนจริยศาสตร์ครอบครัวจีนผ่านสำนวน

บทคัดย่อ

สำนวนเป็นปรากฏการณ์ทางภาษาที่พบได้ในทุกภาษาและเป็นสิ่งสะท้อนให้เห็นถึงวิธีคิดหรือทัศนคติบางประการต่อโลกของชนชาติใดชนชาติหนึ่ง อีกทั้งยังฉายภาพให้เห็นถึงวัฒนธรรมผ่านภาษาได้เป็นอย่างดี เนื่องจากสำนวนปราฏขึ้นมาได้โดยผ่านการกลั่นกรองจากวิถีชีวิต ประสบการณ์และการมองโลกในช่วงระยะเวลาหนึ่งจนเกิดเป็นชุดคำศัพท์ขึ้นมาใช้ในภาษาหนึ่งๆ อย่างยาวนาน บทความนี้มุ่งอภิปรายหลักความกตัญญู (孝—Filial Piety) อันเป็นหลักจริยศาสตร์ครอบครัวที่กำหนดคุณค่า การจัดระเบียบทางสังคมและพฤติกรรมที่กำหนดความมีคุณธรรมประการหนึ่งตามคติของชาวจีนที่สะท้อนผ่านสำนวนจีน จากการศึกษาพบว่า ความกตัญญูเป็นหลักคุณธรรมประการหนึ่งที่ขงจื่อให้ความสำคัญ เพราะเป็นหลักที่ขงจื่อเห็นว่าเป็นต้นกำเนิดความมีคุณธรรมของมนุษย์ อีกทั้งยังช่วยสร้างความเป็นชุมชนมีมนุษยธรรมจากหน่วยย่อยของสังคม นับตั้งแต่มีการยกย่องให้ปรัชญาสำนักขงจื่อเป็นแนวคิดหลัก ในการดำเนินการปกครองตั้งแต่สมัยราชวงศ์ฮั่น แนวคิดเรื่องความกตัญญูของขงจื่อได้เข้ามามีบทบาทกำกับการจัดระเบียบทางสังคมในระดับครอบครัว เพื่อผลลัพธ์ในการสร้างเสถียรภาพให้แก่รัฐ จึงทำให้คุณธรรมอันเป็นเพียงหลักปฏิบัติของบุตรต่อบิดามารดา กลายมาเป็นคุณธรรมหลักที่สังคมยึดถือเป็นบรรทัดฐานอันเป็นส่วนหนึ่งที่กำหนดอัตลักษณ์ของสังคมวัฒนธรรมจีนตั้งแต่อดีตมาจนถึงปัจจุบัน