พื้นที่กลุ่มคนในงานประเพณีสรงน้ำพระธาตุหริภุญไชยก่อนปี พ.ศ. 2500

บทคัดย่อ

ประเพณีสรงน้ำพระธาตุหริภุญไชย จังหวัดลำพูน ปรากฏรูปแบบการสรงน้ำด้วยหลักฐานภาพถ่ายในปี พ.ศ.2469 เมื่อพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 7 ได้เสด็จพระราชดำเนินเยือนดินแดนภาคเหนือและได้สักการะองค์พระธาตุหริภุญไชยด้วยวิธีสรงน้ำ ทำให้เกิดรูปแบบ พิธีการ ลำดับขั้นตอนที่ซับซ้อนมากขึ้นในประเพณีสรงน้ำพระธาตุหริภุญไชย อันเป็นไปตามบริบททางการเมืองการปกครองที่เปลี่ยนแปลงไป ทำให้กลุ่มคนลำพูนเดิมและกลุ่มชั้นชนปกครองที่เข้ามาอยู่ใหม่ ได้สร้างสถานะ พื้นที่ตนด้วยการสร้างรูปแบบกิจกรรมใหม่ๆ ตามมา จนมีรูปแบบกิจกรรมภายในงานที่หลากหลายขึ้น บทความชิ้นนี้จึงต้องการย้อนกลับไปศึกษารูปแบบงานและวิถีชุมชนเดิมที่ต่างเข้ามามีส่วนร่วมทั้งด้วยบทบาทหน้าที่ ทั้งด้วยศรัทธา นำเสนอตัวตนของคนท้องถิ่น ตลอดจนการเปลี่ยนสถานะบทบาทหน้าที่ เพื่อสร้างพื้นที่บทบาทแก่ตนในงานประเพณีสรงน้ำพระธาตุหริภุญไชย ผลการศึกษาเห็นว่า การเข้าร่วมงานประเพณีของกลุ่มคนเห็นถึงความผูกพันระหว่างคนกับศาสนา ความสัมพันธ์ของชุมชนเดียวกัน โดยผ่านกิจกรรมในงานประเพณีโดยไม่ได้นำความเป็นชาติพันธุ์ตนมาเป็นเอกลักษณ์ของกลุ่มตน พื้นที่ทางสังคมมีปฏิสัมพันธ์กันในระบบอุปถัมภ์ เครือญาติ ตามบริบทโครงสร้างสังคมในยุคนั้นที่เจ้าผู้ครองนครยังคงมีอำนาจ สิทธิ ทุกอย่าง จากการศึกษารูปแบบและวิถีกลุ่มผู้เข้าร่วมงานก่อนปี พ.ศ.2500 ทำให้สามารถวิเคราะห์ถึงผลของการเกิดขนบนิยม ประเพณีประดิษฐ์ใหม่ๆ ตามมาอันทำให้ระบบอุปถัมภ์ และบทบาทชนชั้นปกครองในอดีตค่อยๆ ลดถอยไป จนเกิดการสร้างบทบาทหน้าที่ใหม่ของกลุ่มคนในปัจจุบันเข้ามาทำหน้าที่แทน