การศึกษาวิเคราะห์วงจรชีวิตองค์การของทีวีสาธารณะไทย

บทคัดย่อ

บทความนี้เป็นการศึกษาวิเคราะห์ระยะช่วงวัยที่ทีวีสาธารณะของไทยดำรงอยู่บนวงจรชีวิตองค์การตั้งแต่เมื่อครั้งยังเป็นทีวีเสรี กล่าวคือ สถานีโทรทัศน์ไอทีวีและทีไอทีวี จนกระทั่งได้แปรเปลี่ยนมาเป็นสื่อสาธารณะภายใต้ชื่อสถานีโทรทัศน์ไทยพีบีเอสในปัจจุบัน ซึ่งการศึกษาในครั้งนี้ได้ทำการวิเคราะห์ผ่านมุมมองแนวคิดของ Ichak Adizes โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพจากข้อมูลเอกสาร หนังสือรวบรวมเหตุการณ์และบทสัมภาษณ์ต่างๆประกอบกับการสัมภาษณ์เชิงลึกผู้บริหารระดับสูงของทั้ง 3 องค์การ ได้แก่ สถานีโทรทัศน์ไอทีวี ทีไอทีวี และไทยพีบีเอส ผลการศึกษา พบว่า สถานีโทรทัศน์ไอทีวีนั้นดำรงอยู่ในระยะระบบราชการ ส่วนสถานีโทรทัศน์ทีไอทีวีดำรงอยู่ในระยะเข้าสู่ระบบราชการ โดยทั้งสององค์การต่างเข้าสู่ระยะช่วงวัยที่เผชิญกับความเสื่อมถอยขององค์การแล้วทั้งสิ้นแตกต่างจากสถานีโทรทัศน์ไทยพีบีเอสที่ยังดำรงอยู่ในระยะมั่นคงของวงจรชีวิตองค์การ อันเป็นระยะช่วงวัยที่องค์การสามารถดำเนินการปรับตัวรับมือไม่ให้องค์การเผชิญกับความเสื่อมเช่นเดียวกับองค์การทั้งสองแห่งได้  อย่างไรก็ดี มีข้อค้นพบว่า การเข้าสู่ภาวะเสื่อมถอยและล้มตายของกรณีศึกษาทั้ง 2 แห่งนั้นไม่ได้เกิดขึ้นจากการความผิดพลาดในการดำเนินงานภายในองค์การเพียงลำพังเท่านั้น แต่ยังประกอบกับแรงผลักจากปัจจัยภายนอก อาทิ ภาวะทางเศรษฐกิจหรือการแทรกแซงทางการเมืองรวมอยู่ด้วย