การประเมินผลนโยบายการจัดที่ดินทำกินให้ชุมชนในพื้นที่จังหวัดชลบุรี ตามนโยบายรัฐบาล พลเอก ประยุทธ์ จันทร์โอชา
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินผลนโยบายการจัดที่ดินทำกินให้ชุมชนในพื้นที่จังหวัดชลบุรีตามนโยบายของรัฐบาล พลเอก ประยุทธ์ จันทร์โอชา และเสนอแนวทางปรับปรุงนโยบายให้มีประสิทธิภาพและความยั่งยืนยิ่งขึ้น โดยใช้กรอบการประเมินแบบ CIPP Model มีการเก็บข้อมูลผ่าน การสัมภาษณ์เชิงลึก การสัมภาษณ์กลุ่ม และการสังเกตแบบไม่มีส่วนร่วมจากกลุ่มผู้มีส่วนเกี่ยวข้องทั้งภาครัฐ ผู้นำชุมชน และเกษตรกรในพื้นที่ ผลการศึกษาพบว่า นโยบายจัดที่ดินทำกินให้ชุมชนในจังหวัดชลบุรีเกิดจากบริบทของความเหลื่อมล้ำในการถือครองที่ดินและการใช้คำสั่ง คสช. ยึดคืนพื้นที่แล้วนำจัดสรรใหม่ผ่าน คทช. ด้านปัจจัยนำเข้า มีการตั้งคณะทำงานระดับจังหวัด แต่ยังขาดบุคลากรและงบประมาณไม่เพียงพอ ด้านกระบวนการ มีการดำเนินงานและมีขั้นตอนชัดเจน แต่ขาดความยืดหยุ่นและการเตรียมความพร้อม ด้านผลผลิต สามารถจัดสรรที่ดินและจัดตั้งสหกรณ์ได้จริง แต่ผลลัพธ์ที่สะท้อนยังไม่เกิดมั่นคงในด้านรายได้ และเกิดความแปลกแยกในชุมชนใหม่จากความหลากหลายของกลุ่มผู้ได้รับจัดสรรให้เข้ามาทำกินในพื้นที่ นอกจากนี้ งานวิจัยยังชี้ให้เห็นองค์ความรู้ใหม่ในการประยุกต์ใช้ CIPP Model กับการวิเคราะห์นโยบายในบริบทไทย รวมถึงเสนอแนวคิด “การจัดการนโยบายแบบพลวัต” ที่ยืดหยุ่นตามบริบทของพื้นที่ และเน้นบทบาทของชุมชนในการร่วมออกแบบนโยบายเพื่อความยั่งยืนในระยะยาว
Article Details
เอกสารอ้างอิง
ภาษาไทย
คณะกรรมการนโยบายที่ดินแห่งชาติ. (2567). คู่มือการจัดที่ดิน โครงการจัดการที่ดินให้ชุมชนตามนโยบายรัฐบาลภายใต้คณะกรรมการนโยบายที่ดินแห่งชาติ คทช. ม.ป.ท.
เครือข่ายปฏิรูปที่ดินแห่งประเทศไทย และกลุ่มปฏิบัติงานท้องถิ่นไร้พรมแดน. (2553). กระบวนการปฏิรูปที่ดินและจัดการที่ดินอย่างยั่งยืนโดยประชาชน. นนทบุรี: เครือข่ายปฏิรูปที่ดินแห่งประเทศไทย (คปท.) และกลุ่มปฏิบัติงานท้องถิ่นไร้พรมแดน.
คำสั่งหัวหน้าคณะรักษาความสงบแห่งชาติ ที่ 36/2559 เรื่อง มาตรการในการแก้ไขปัญหาการครอบครองที่ดินในเขตปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรมโดยมิชอบกฎหมาย. (2559, 5 กรกฎาคม). ราชกิจจานุเบกษา. หน้า 26-29.
จิรพันธ์ แสงจง. (2565). การแก้ไขปัญหาการอยู่อาศัยและทำกินในพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติตามโครงการจัดที่ดินทากินให้ชุมชนตามนโยบายรัฐบาล (คทช.) ในพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติ ศึกษาเฉพาะกรณีป่าสงวนแห่งชาติ “ป่าแม่เติ๊ก ป่าแม่ถาง และป่าแม่กำปอง” ตำบลน้ำเลา ตำบลบ้านเวียง อำเภอร้องกวาง จังหวัดแพร่. รายงานการอบรมหลักสูตรนักปกครองระดับสูง (นปส.) สถาบันดำรงราชานุภาพ กระทรวงมหาดไทย.
เจ้าหน้าที่ผู้ปฏิบัติงานตามนโยบาย. (2562, 29 ตุลาคม). สัมภาษณ์.
จำเนียร สุขหลาย และคณะ. (2558). แบบจำลองของอัลคิน. ใน สมหวัง พิธิยานุวัฒน์ (บรรณาธิการ), รวมบทความทางการประเมินโครงการ (พิมพ์ครั้งที่ 9). กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ชัยยนต์ ประดิษฐศิลป์. (2566). ตำราปฏิบัติการวิจัยทางสังคม. จันทบุรี: คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏรำไพพรรณี.
ธนสาร ธรรมสอน. (2564). โครงการจัดที่ดินทำกินให้ชุมชนตามนโยบายรัฐบาล (คทช.) กรณีศึกษาพื้นที่ปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม. วารสารสมาคมรัฐประศาสนศาสตร์แห่งประเทศไทย, 3(5), 20-34.
ธานี สุโชดายน และสุริยะใส กตะศิลา. (2565). การจัดการที่ดินในพื้นที่ชุมชนและพื้นที่ภาคเกษตรกรรมในเขตป่าสงวนแห่งชาติ กรณีศึกษาพื้นที่เขตอำเภอคลองลาน จังหวัดกำแพงเพชร อำเภอวังน้ำเขียว จังหวัดนครราชสีมา. วารสาร มจร เพชรบุรีปริทรรศน์, 5(2), 58-72.
ประชาชนที่ได้รับคัดเลือกเข้ามาอยู่อาศัยในพื้นที่เขาซก. (2562, 12 พฤศจิกายน). สัมภาษณ์.
ประชาชนที่ได้รับคัดเลือกเข้ามาอยู่อาศัยในพื้นที่บ่อทอง. (2562, 5 พฤศจิกายน). สัมภาษณ์.
เยาวดี รางชัยกุล วิบูลย์ศรี. (2551). การประเมินโครงการ: แนวคิดและแนวปฏิบัติ. กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ระเบียบคณะกรรมการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม ว่าด้วยการจัดที่ดินให้สถาบันเกษตรกร พ.ศ. 2558. (2558, 5 พฤศจิกายน). ราชกิจจานุเบกษา. หน้า 4-9.
ระเบียบสำนักนายกรัฐมนตรีว่าด้วยคณะกรรมการนโยบายที่ดินแห่งชาติ พ.ศ. 2557. (2557, 15 ตุลาคม). ราชกิจจานุเบกษา. หน้า 2-6.
สมคิด พรมจุ้ย. (2550). เทคนิคการประเมินโครงการ (พิมพ์ครั้งที่ 5). กรุงเทพฯ: จตุพร ดีไซน์.
สมาชิกเครือข่ายขับเคลื่อนการแก้ไขปัญหาที่ดินทำกินและที่อยู่อาศัยในจังหวัดชลบุรี. (2562, 15 ตุลาคม). สัมภาษณ์.
สำนักงานการปฏิรูปที่ดินจังหวัดชลบุรี. (ม.ป.ป.). การจัดที่ดินทำกินให้ชุมชนตามนโยบายรัฐบาลแปลง No.378 และแปลง No.468. วันที่ค้นข้อมูล 15 มิถุนายน 2567, เข้าถึงได้จาก https://alro.go.th/uploads/org/chonburi/download/article/article_20171124152205.pdf
สำนักงานคณะกรรมการนโยบายที่ดินแห่งชาติ. (2566). การจัดการที่ดินทำกินให้ชุมชน ภายใต้คณะกรรมการนโยบายที่ดินแห่งชาติ (คทช.) (ฉบับปรับปรุง ครั้งที่ 5). กรุงเทพ: สำนักงานคณะกรรมการนโยบายที่ดินแห่งชาติ.
สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม. (ม.ป.ป.). ร่าง นโยบายและแผนการบริหารจัดการที่ดินและทรัพยากรดินของประเทศ (พ.ศ. 2560 - 2579). กรุงเทพฯ: สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม.
สิริพัฒถ์ ลาภจิตร, จิรายุ ทรัพย์สิน และวันชัย สุขตาม. (2567). การบริหารจัดการที่ดินสาธารณะประโยชน์แบบมีส่วนร่วม ตำบลหนองสนิท อำเภอจอมพระ จังหวัดสุรินทร์. วารสารชุมชนวิจัยและพัฒนาสังคม, 18(3), 501-520.
สุเจน กรรพฤทธิ์. (2553). อ่านเอาเรื่อง - โฉนดชุมชน “เครื่องมือ” หรือ “กับดัก” ของการกระจายที่ดินในสังคมไทย. วันที่ค้นข้อมูล 15 มิถุนายน 2567, เข้าถึงได้จาก https://www.sarakadee.com/2010/06/05/community-land/
หทัยวรรณ เรืองยศ. (2567). กระบวนการจัดที่ดินและออกแบบวางผังชุมชนในเขตปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม กรณีศึกษา สหกรณ์ปฏิรูปที่ดินระบำ จำกัด อำเภอลานสัก จังหวัดอุทัยธานี. วิทยานิพนธ์การวางแผนชุมชนเมืองและสภาพแวดล้อมมหาบัณฑิต, ภาควิชาการออกแบบและวางผังชุมชนเมือง, มหาวิทยาลัยศิลปากร.
อภิสิทธิ์ พิชิตนิติกร. (2566). กลไกการบริหารจัดการที่ดิน: กรณีศึกษาการบริหารจัดการที่ดินสมัยรัฐบาลพลเอกประยุทธ์ จันทร์โอชา. การค้นคว้าอิสระรัฐศาสตรมหาบัณฑิต, สาขาวิชาบริหารรัฐกิจและกิจการสาธารณะสำหรับนักบริหาร, คณะรัฐศาสตร์, มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
ภาษาอังกฤษ
Clement, F., & Amezaga, J. M. (2009). Afforestation and forestry land allocation in northern Vietnam: Analysing the gap between policy intentions and outcomes. Land use policy, 26(2), 458-470.
Fujita, Y., & Phanvilay, K. (2008). Land and forest allocation in Lao People's Democratic Republic: comparison of case studies from community-based natural resource management research. Society and Natural Resources, 21(2), 120-133.
Moizo, B. (2004). Implementation OF THE Land Allocation Policy IN THE Lao PDR: Origins, Problems, Adjustments AND Local Alternatives. Shifting cultivation and poverty eradication in the uplands of the Lao PDR.
Phuc, T. X., Nghi, T. H., & Zagt, R. (2013). Forest land allocation in Viet Nam: implementation processes and results. Tropenbos International Vietnam, 1-10.
