ความรุนแรงเชิงโครงสร้างในการพัฒนาสู่นิคมอุตสาหกรรมมาบตาพุด จังหวัดระยอง

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่ออธิบายลักษณะของความรุนแรงที่เกี่ยวข้องกับรัฐในกระบวนการพัฒนาภาคอุตสาหกรรมพื้นที่มาบตาพุด จังหวัดระยอง โดยเป็นการศึกษาแบบกรณีศึกษาจากข้อมูลทุติยภูมิในรูปแบบต่าง ๆ ได้แก่ เอกสารของภาครัฐ รายงานการวิจัย และวีดีโอที่บันทึกข้อมูลเกี่ยวกับมาบตาพุด ผลการศึกษาพบว่า การพัฒนาพื้นที่มาบตาพุดสู่ความเป็นอุตสาหกรรมสมัยใหม่สามารถจำแนกช่วงเวลาการพัฒนาตามบทบาทของตัวแสดงได้ 3 ช่วง คือ (1) รัฐนำทุนอุตสาหกรรม (พ.ศ.2524-2535) (2) ทุนอุตสาหกรรมนำการพัฒนา (พ.ศ.2536-2548) และ (3) รัฐและทุนร่วมหาพันธมิตรจากชุมชน (พ.ศ.2548-2560) ความขัดแย้งของทั้ง 3 ช่วงเวลาวางอยู่บนความขัดแย้งเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมซึ่งมีอำนาจเป็นเงื่อนไขสำคัญ ทั้งนี้ความรุนแรงเชิงโครงสร้างในการพัฒนาสู่สังคมอุตสาหกรรมของมาบตาพุดเกิดขึ้นด้วยกระบวนการสำคัญคือ การทำให้อยู่ชายขอบโดยกฎหมาย การทำให้อยู่ชายขอบด้วยชุมชน และการทำให้รู้สึกแปลกแยก ซึ่งนำไปสู่การขัดขวาง ยับยั้งความต้องการมีสภาพความเป็นอยู่ที่ดีของประชาชนอย่างรุนแรงและต่อเนื่องยาวนาน