การศึกษาภาพแทนสตรีเกาหลีใต้ภายใต้ขนบขงจื๊อในช่วงพัฒนาประชาธิปไตยและเศรษฐกิจ จากละครชุดเกาหลีเรื่อง วันวาน 1988

บทคัดย่อ

เกาหลีใต้เป็นหนึ่งในประเทศที่ได้รับอิทธิพลจากขนบขงจื๊อตั้งแต่อดีต และยังคงยึดถือเป็นแนวปฏิบัติมาจนถึงปัจจุบัน วัตถุประสงค์ของการวิจัยนี้เพื่อศึกษาภาพแทนสตรีเกาหลีใต้ภายใต้ขนบขงจื๊อในช่วงพัฒนาประชาธิปไตยและเศรษฐกิจ จากละครชุดเกาหลีเรื่อง วันวาน 1988 (ชื่อภาษาเกาหลี: 응답하라 1988; ชื่อภาษาอังกฤษ: Reply 1988) โดยใช้ระเบียบวิธีผสมผสาน ได้แก่ ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative research) และระเบียบวิธีวิจัยเชิงปริมาณ (Quantitative research) ซึ่งสรุปกรอบสตรีตามขนบขงจื๊อจากการวิเคราะห์เนื้อหา (Content analysis) ในการทบทวนวรรณกรรมได้จำนวนสี่ข้อ ดังนี้ ข้อที่หนึ่ง ศีลธรรม ข้อที่สอง วาจาสุภาพเหมาะสม ข้อที่สาม ภาพลักษณ์กริยาเหมาะสม และข้อที่สี่ มีทักษะการงานของตน เพื่อวิเคราะห์สตรีจากสามบทบาท ได้แก่ หนึ่ง บทบาทลูกสาว สอง บทบาทภรรยา และสาม บทบาทแม่ ด้วยแบบบันทึกข้อมูล (Coding sheet) ผลการศึกษาพบว่า ทั้งห้าตัวละครที่นำมาวิเคราะห์สะท้อนภาพแทนสตรีเกาหลีใต้ตามกรอบสตรีของขนบขงจื๊อในช่วงพัฒนาประชาธิปไตยและเศรษฐกิจ ทั้งนี้ยังพบภาพแทนสตรีที่สะท้อนลักษณะสตรีนอกกรอบขนบขงจื๊อจากสองตัวละคร ซึ่งลักษณะเด่นนอกกรอบสตรีขนบขงจื๊อที่สามารถขับเน้น (highlight) ได้คือลักษณะที่หนึ่งในตัวละครบทบาทลูกสาวไม่มีการพูดจานุ่มนวล อีกทั้งมีส่วนร่วมทางการเมือง และหนึ่งในตัวละครบทบาทแม่ มีความคิดเห็นต่างจากสามีได้ และมีบทบาทการเป็นผู้นำครอบครัว สอดคล้องกับทฤษฎีของอินเกรอฮาร์ท (Inglehart) ที่มีแนวคิดว่า การพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมส่งผลต่อการแปลงเปลี่ยนทางวัฒนธรรมในสังคมนั้น ๆ ดังนั้น สองตัวละครที่สะท้อนภาพแทนสตรีเกาหลีใต้นอกกรอบขนบขงจื๊อนั้นจึงมีอิสระทางการเงินต่างจากสตรีตามกรอบขนบขงจื๊อ ด้วยเหตุนี้ หากสังคมต้องการหลุดพ้นจากสังคมปิตาธิปไตย การเร่งพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมจึงเป็นหนึ่งในปัจจัยที่ควรพิจารณา