การมีส่วนร่วมของชุมชนในการบริหารจัดการลำน้ำแม่แจ่มเชิงพุทธบูรณาการ
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การศึกษาเรื่องการมีส่วนร่วมของชุมชนในการบริหารจัดการลำน้ำแม่แจ่มเชิงพุทธบูรณาการมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาบริบทและปัญหาที่เกี่ยวข้องกับการบริหารจัดการลำน้ำแม่แจ่มโดยเน้นการมีส่วนร่วมของชุมชนในมุมมองของพระพุทธศาสนา งานวิจัยนี้ใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพและเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม รวบรวมข้อมูลจากการสัมภาษณ์เชิงลึกและการสนทนากลุ่มย่อย ผลการศึกษา พบว่า ชุมชนมีการมีส่วนร่วมในการจัดการทรัพยากรน้ำอย่างสำคัญ โดยสามารถบูรณาการหลักพุทธธรรมและภูมิปัญญาท้องถิ่นในการจัดการน้ำอย่างยั่งยืน ซึ่งสะท้อนให้เห็นถึงบริบทและปัญหาของการบริหารจัดการน้ำในพื้นที่ได้อย่างชัดเจน และเป็นไปตามวัตถุประสงค์ที่ตั้งไว้ นวัตกรรมที่สำคัญคือ การจัดการน้ำแบบบูรณาการตามหลักพุทธธรรม ซึ่งได้นำหลักธรรม
4 ประการมาประยุกต์ใช้เพื่อแก้ไขปัญหาเชิงบริบทของลำน้ำแม่แจ่มโดยตรง อันได้แก่ 1. อปริหานิยธรรม 7 ช่วยลดความขัดแย้งในการใช้น้ำและส่งเสริมการรวมกลุ่มปรึกษาหารือ เพื่อให้เกิดการตัดสินใจร่วมกันและเคารพกติกา 2. สาราณียธรรม 6 สร้างบรรยากาศแห่งความเมตตาและการแบ่งปัน เพื่อลดปัญหาการขาดความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่และการแย่งชิงทรัพยากรน้ำ 3. พรหมวิหาร 4 บรรเทาปัญหาความไม่เข้าใจกันระหว่างกลุ่มผู้ใช้น้ำ โดยปลูกฝังเมตตา กรุณา มุทิตา และอุเบกขา เพื่อให้สมาชิกชุมชนมองเห็นประโยชน์ส่วนรวมเป็นสำคัญ และ 4. สังคหวัตถุ 4 เสริมสร้างความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างผู้นำและชาวบ้าน รวมถึงชาวบ้านด้วยกันเอง ผ่านการให้ การพูดจาไพเราะ การทำประโยชน์ และการวางตัวเสมอภาค เพื่อแก้ปัญหาการขาดการมีส่วนร่วม หลักธรรมเหล่านี้ถูกนำมาบูรณาการในการบริหารจัดการน้ำใน 4 ด้านหลัก ได้แก่ ร่วมคิดวางแผน (แก้ไขปัญหาการขาดการวางแผนระยะยาว) ร่วมลงปฏิบัติ (แก้ไขปัญหาการขาดแคลนกำลังคนและความรับผิดชอบ) ร่วมรับผลประโยชน์ (แก้ปัญหาความเหลื่อมล้ำในการเข้าถึงน้ำ) และ ร่วมตรวจสอบประเมินผล (แก้ปัญหาการขาดกลไกในการประเมินและปรับปรุงการบริหารจัดการ) การประยุกต์ใช้หลักพุทธธรรมนี้จึงเป็นการสร้าง จิตสำนึกและความรับผิดชอบ ของชุมชนโดยตรง ทำให้การจัดการน้ำในลำน้ำแม่แจ่มเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพและยั่งยืนอย่างแท้จริง และตอบโจทย์ปัญหาเชิงบริบทของชุมชนได้อย่างตรงจุด
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เอกสารอ้างอิง
Angkoon, K. (2019). An integrated water management model: Water supply and maintenance project of Golok River Basin, Narathiwat Province (Doctoral dissertation). Thaksin University, Thailand.
Anan, Y. (2021). Water resource management from a Buddhist perspective. Ashram Philosophy Journal, 3(1), 1-22.
Aranya, P., & Wisanu, S. (2019). Sustainable water management by local administrative organizations: A case study of Ban Ton Subdistrict Municipality, Phra Yuen District, Khon Kaen Province. Mahachula Nakornthon Journal, 6(10), 1-25.
Buphachat C. (2021). Guidelines for developing public participation in sustainable water management. Journal of Roi Kaensarn Academi, 6(6), June 2021.
Bureau of Agricultural Development, Department of Agricultural Extension. (2004). Water management and agricultural development in irrigation areas. Bangkok: Bureau of Agricultural Development, Department of Agricultural Extension.
Concepts and theories on water. (2024). Retrieved July 22, 2024, from https://www.chaipat.or.th/ concept-and-theory-development/concepts-and-theories-on-water.html
Department of Promotion of Public Participation, Royal Irrigation Department. (2009). Public participation handbook. Bangkok: Royal Irrigation Department.
Faculty of Social Sciences, Chiang Mai University. (1989). Environmental conservation. Chiang Mai: Faculty of Social Sciences, Chiang Mai University.
Kachakorn, W. (2023). Water management according to Buddhism: A case study of the Rohini River (Master’s thesis). Mahachulalongkornrajavidyalaya University, Thailand.
Komon, P. (2003). Community participation in educational management by Sangha administration (4th ed.). Bangkok: Mahachulalongkornrajavidyalaya University Press.
Lam Nam Mae Chaem, Bloodline in the Watercourse of 5 Tribes. (2023). Manager Online. Retrieved March 10, 2023, from https://mgronline.com/qol/detail/9480000007681
Mae Chaem Watershed Network Committee. (2005). Natural resource and environmental rehabilitation plan for the upper Ping River Basin area. Chiang Mai: Mae Chaem Watershed Network.
Nantiya, T. (2015). The changing watershed in a changing world: Training handbook on integrated watershed management for sustainability in the 21st century. Bangkok: Charoen Snitwong Printing Company Limited.
Nitikon, W. (2010). Water management of Tha Sala weir system, Mueang Chiang Mai District (Master’s thesis). Chiang Mai University, Thailand.
Office of the Permanent Secretary, Prime Minister's Office. (2009). Handbook of public participation (Thammasat University ed.). Bangkok: Cabinet and Royal Gazette Publishing Office.
Phra Supachai, S. (2004). The concept of water in Theravada Buddhism (Master’s thesis). Mahamakut Buddhist University, Thailand.
Phra Thammapidok (P.A. Payutto). (2002). Participation of rulers in Sangha education management (4th ed.). Bangkok: Mahachulalongkornrajavidyalaya University Press.
Rinsri, K. (2013). The Buddhist perspective on integrated water management (Doctoral dissertation). Mahachulalongkornrajavidyalaya University, Thailand.
Sukanya, R. (2007). Principles of sustainable environmental management. Bangkok: Thai-Japan Technology Promotion Association.
Vijai, T. (1990). Natural resource conservation. Bangkok: Aksorn Wattana.
Wanphen, S. (1989). Environmental conservation. Chiang Mai: Faculty of Social Sciences, Chiang Mai University.
