การวิเคราะห์และประเมินความเพียงพอของปริมาณน้ำ ในการเพาะปลูกพืชเศรษฐกิจของจังหวัดระยอง

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินความเพียงพอของน้ำฝนและน้ำชลประทานต่อการเพาะปลูกพืชเศรษฐกิจของจังหวัดระยองในปี 2556 2559 2561 และ 2563 วิธีการวิจัยเริ่มจากการประเมินความต้องการใช้น้ำของพืชเศรษฐกิจจำนวน 23 ชนิดจากการประมาณค่าการคายระเหยอ้างอิงด้วยวิธีการของ FAO Penman-Monteith ในแต่ละช่วงการเจริญเติบโต จากนั้นจึงคำนวณสมดุลน้ำในดินรายเดือนจากปริมาณน้ำฝน น้ำสะสมในดินจากเดือนก่อนหน้า การไหลผ่านของน้ำออกจากส่วนรากพืช และปริมาณการใช้น้ำของพืชด้วยระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์ กำหนดการคำนวณด้วยกริดขนาด 40 x 40 เมตร ผลลัพธ์ที่ได้เป็นปริมาณน้ำส่วนเกินและส่วนขาดจากระดับน้ำในดินที่พืชประสบภาวะขาดน้ำ ผลการศึกษาพบว่า ปริมาณฝนในจังหวัดระยองเพียงพอในการเพาะปลูกเฉลี่ยปีละ 3-4 เดือนระหว่างเดือนมิถุนายนถึงเดือนตุลาคม และพบการขาดน้ำตลอดช่วงฤดูแล้งรวมถึงภาวะฝนทิ้งช่วงในเดือนสิงหาคม พื้นที่ที่มีปริมาณน้ำส่วนขาดสูงสุดเป็นการเพาะปลูกปาล์มน้ำมันและข้าวซึ่งมีความต้องการใช้น้ำสูงรวมถึงเป็นพื้นที่ดินร่วนเหนียวปนทรายที่มีความสามารถกักเก็บน้ำสำหรับ พืชได้น้อย การเพาะปลูกทางฝั่งตะวันออกของจังหวัดมีปริมาณน้ำส่วนขาดและระยะการขาดน้ำ (เฉลี่ย 5-7 เดือน) ต่ำกว่าพื้นที่ทางตะวันตกและตอนกลาง (เฉลี่ย 8.5-11 เดือน) แม้เป็นการเพาะปลูกพืชชนิดเดียวกัน เนื่องจากมีปริมาณน้ำฝนเฉลี่ยรายปีสูงกว่า ความต้องการน้ำจากแหล่งชลประทานสูงสุดในเดือนเมษายนและพฤษภาคม (ร้อยละ 7.0-33.6 ของน้ำในอ่างเก็บน้ำ) เนื่องจากมีความต้องการใช้น้ำมากในช่วงเริ่มต้นการเพาะปลูกและการให้ผลผลิตของไม้ผล และปริมาณฝนยังมีไม่เพียงพอในช่วงต้นฤดูฝน ดังนั้นจึงเป็นช่วงเวลาที่เสี่ยงต่อการมีน้ำไม่เพียงพอต่อการเพาะปลูกมากที่สุดหากปริมาณน้ำสะสมในอ่างเก็บน้ำจากช่วงฤดูแล้งในปีก่อนหน้ามีน้อย