การประยุกต์ระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์เพื่อวิเคราะห์ศักยภาพ การให้บริการไปรษณีย์: กรณีศึกษาจังหวัดกาญจนบุรี

อรรถพล อินทรสุวรรณ; ปกรณ์ เมฆแสงสวย; สถาพร มนต์ประภัสสร

ผู้แต่ง

อรรถพล อินทรสุวรรณ ภาควิชาภูมิศาสตร์ คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ
ปกรณ์ เมฆแสงสวย ภาควิชาภูมิศาสตร์ คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ
สถาพร มนต์ประภัสสร ภาควิชาภูมิศาสตร์ คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ

คำสำคัญ:

พื้นที่ศักยภาพ, ระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์, บริการไปรษณีย์, จังหวัดกาญจนบุรี

บทคัดย่อ

จากข้อมูลสถิติรายงานประจำปี 2559 ของบริษัท ไปรษณีย์ไทย จำกัด ชี้ให้เห็นว่ากลุ่มธุรกิจ E-Commerce เป็นกลุ่มที่สร้างรายได้และสร้างปริมาณงานให้กับ บริษัท ไปรษณีย์ไทย จำกัด มากถึงร้อยละ 80 และมีแนวโน้มว่าการเติบโตทางธุรกิจของกลุ่มธุรกิจนี้เพิ่มสูงขึ้นเรื่อย ๆ ส่งผลให้ปริมาณงานที่ฝากส่งผ่านทางไปรษณีย์เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง ไปรษณีย์จังหวัดกาญจนบุรีเป็นอีกพื้นที่ที่มีปริมาณงานที่สูงอย่างต่อเนื่อง และพบรายงานปัญหาการใช้บริการของลูกค้าในพื้นที่ เช่น การรอคิวรับบริการค่อนข้างนาน ที่ทำการไปรษณีย์มีไม่เพียงพอ งานวิจัยนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินศักยภาพความสามารถในการให้บริการรับฝากของที่ทำการไปรษณีย์ในจังหวัดกาญจนบุรี โดยนำเทคโนโลยีระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์ มาประยุกต์เพื่อวิเคราะห์พื้นที่ให้บริการในจังหวัดกาญจนบุรี โดยกำหนดปัจจัยที่ใช้วิเคราะห์ศักยภาพการให้บริการ 4 ปัจจัย ได้แก่ ปริมาณชิ้นงานรับฝาก รายได้จากงานรับฝาก ค่าสัมประสิทธิ์เวลารับลูกค้าต่อหนึ่งเคาน์เตอร์บริการ และ ความหนาแน่นประชากร จากนั้นวิเคราะห์ข้อมูลเพื่อประเมินศักยภาพความสามารถในการให้บริการรับฝาก โดยการซ้อนทับข้อมูล ทั้ง 4 ปัจจัยเข้าด้วยกันแล้วทำการแบ่งช่วงค่าแบบ Equal Interval เป็น 5 ช่วง ผลการศึกษาพบว่า พื้นที่ให้บริการไปรษณีย์ที่มีศักยภาพมากที่สุด คิดเป็น 34.22 ตร.กม. อยู่ในพื้นที่รับผิดชอบของที่ทำการไปรษณีย์ 3 แห่ง ได้แก่ ที่ทำการไปรษณีย์กาญจนบุรี ที่ทำการไปรษณีย์ท่าเรือพระแท่น และที่ทำการไปรษณีย์ท่าม่วง ผลวิเคราะห์ศักยภาพการให้บริการที่ทำการไปรษณีย์ด้านจำนวนชิ้นงานรับฝากและรายได้รับฝาก ณ ที่ทำการไปรษณีย์ พ.ศ. 2555-2559 พบว่ามีแนวโน้มอัตราเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง หรือ วิเคราะห์เป็นรายเดือนจะเห็นได้ว่ามีอัตราลดลงในช่วงเดือนกุมภาพันธ์ถึงเมษายน โดยเฉพาะเดือนเมษายนที่อัตราลดลงเป็นอย่างมาก แต่หลังจากเดือนเมษายนเป็นต้นมาจะมีอัตราเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะช่วงเดือนตุลาคมถึงเดือนมกราคมที่อัตราเพิ่มสูงขึ้นอย่างเห็นได้ชัด งานวิจัยนี้เสนอแนะแนวทางการเพิ่มศักยภาพในการให้บริการไปรษณีย์ด้วยการใช้ที่ทำการไปรษณีย์รถยนต์ ออกมาวิ่งจอดให้บริการในจุดพื้นที่ที่มีศักยภาพให้บริการไปรษณีย์มากที่สุดในเขตรับผิดชอบของ ที่ทำการไปรษณีย์ทั้ง 3 แห่งที่กล่าวไว้ข้างต้น เนื่องด้วยที่ทำการไปรษณีย์รถยนต์สามารถเข้าถึงผู้ใช้บริการได้อย่างทั่วถึงและมีประสิทธิภาพ ตอบสนองความต้องการของผู้ใช้บริการได้ทันท่วงที และประหยัดต้นทุนในการจัดสร้างอาคารที่ทำการไปรษณีย์

เอกสารอ้างอิง

ภาษาไทย
Jakgrapong Harnhittawarangkool จักราพงษ์ หาญหิตวรางค์กูล. 2014. “Gaan prayuk chia rabop sarasontayt poomisat lae grabuan gaan wikror tam lamdap chan peua wikror peuntee sakgayapap nai gaan jat tang soon praisanee duan pisayt gro ra nee seuksa peuntee samnakngaan praisanee kayt song” การประยุกต์ใช้ระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์และกระบวนการวิเคราะห์ตามลำดับชั้น เพื่อวิเคราะห์พื้นที่ศักยภาพในการจัดตั้งศูนย์ไปรษณีย์ด่วนพิเศษ กรณีศึกษาพื้นที่สำนักงานไปรษณีย์เขต 2 [Application of Geographic Information System and Analytic Hierarchy Process to Analyze Potential Sites for the Express Mail Center: Case Study of Regional Postal Bureau (Region 2)]. Master thesis, Srinakharinwirot University.
Postal service system department, Thailandpost ฝ่ายระบบบริการไปรษณีย์ ไปรษณีย์ไทย. 2014. Mattrataan Gaan Haai Borrigaan Rapfak Songtor Lae Namjaai มาตรฐานการให้บริการรับฝาก ส่งต่อ และนำจ่าย [Standard for receive distribution and deliver service]. Bangkok: Thailandpost Co., Ltd.
Rahat Rojjanapradit ระหัตร โรจนประดิษฐ์. 2007. Gaan Wang Phang Meuang Logistics การวางผังเมืองโลจิสติกส์ [Urban logistics planning]. Bangkok: Chulalongkorn University Press.
Regional 7 postal bureau, Thailandpost สำนักงานไปรษณีย์เขต 7 ไปรษณีย์ไทย. 2017. Bparimaan Ngaan Lae Raidai Praisanee ปริมาณงานและรายได้ไปรษณีย์ [A number of deposit service and income of postal]. Nakhon Pathom: Thailandpost Co., Ltd.
Thailandpost ไปรษณีย์ไทย. 2017. 134 Pee Praisanee Thai 134 ปี ไปรษณีย์ไทย [134 years Thailandpost]. Bangkok: Thailandpost Co., Ltd.
Thailandpost ไปรษณีย์ไทย. 2012. Rang Lak Gayn Gaan Jat Tang Jut Borrigaan Praisanee ร่างหลักเกณฑ์การ จัดตั้งจุดบริการไปรษณีย์ [Draft rules for the establishment of postal services]. Bangkok: Thailandpost Co., Ltd.
The royal institute ราชบัณฑิตยสถาน. 2006. Photchananukrom Sap Phumisat Chabap Ratchabandittayasathan พจนานุกรมศัพท์ภูมิศาสตร์ฉบับราชบัณฑิตยสถาน [Dictionary of geography, The royal institute]. Bangkok: Office of the Royal Society.
Wichian Foipigun วิเชียร ฝอยพิกุล. 2007. Gaan Jat Gaan Kor Moon Peuntee Duan Rabop Sarasontayt Poomisat การจัดการข้อมูลพื้นที่ด้วยระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์ [Spatial data management by geographic information systems]. Nakhon Ratchasima: Nakhon Ratchasima Rajabhat University.
Wiruch Pengnarm วิรัช เพ็งนาม. 2012. “Gaan prayuk rabop sarasontayt poomisat sumrab wikror haa peuntee morsom lae peuntee borrigaan kong tanakran peua gaan krasayt lae sahakron gaan krasayt” การประยุกต์ระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์สำหรับวิเคราะห์หาพื้นที่เหมาะสมและพื้นที่บริการของธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร [The Application of Geographic Information Systems for Site Suitability and Service Area Analysis of Bank for Agriculture and Agricultural Co-operatives]. Master thesis, Thammasat University.
ออนไลน์
The bureau of registration administration, Department of provincial administration, Ministry of interior สำนักบริหารการทะเบียน กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย. 2017. Rai Ngaan Sathiti Jam Nuan Prachakron Lae Bann รายงานสถิติจำนวนประชากรและบ้าน [Population and Housing Statistics]. http://stat.bora.dopa.go.th/stat/statnew/statTDD/views/showProvinceData.php, accessed June 14, 2017.
The bureau of standard development, Department of public works and town & country planning สำนัก พัฒนามาตรฐาน กรมโยธาธิการและผังเมือง. 2017. Gayn Lae Mattrataan Phang Meuang Ruam 2549 B.E. เกณฑ์และมาตรฐานผังเมืองรวม พ.ศ. 2549 [Criteria and Standards Comprehensive City Plan 2006]. http://subsites.dpt.go.th/edocument/index.php/sd-urban, accessed June 15, 2017.