การคบบัณฑิตเป็นมงคลอันสูงสุด

บทคัดย่อ

ในโลกนี้มีคนอยู่สองประเภท คือ คนดีกับคนเสีย ที่ว่าดีหรือเสียนั้น หมายความว่า ดีหรือเสียในตัวคนนั้นด้วย แล้วก็ทำคนที่เข้าไปเกี่ยวข้องให้ดีหรือเสียตามไปด้วย ในคนสองพวกนี้ พระพุทธองค์ทรงสอนให้เราสนใจกับพวกคนเสียก่อน เพื่อจำได้หลีกเว้น เพราะถ้าเราตกไปอยู่กับพวกคนเสียแล้ว เราเองก็จะกลายเป็นคนเสีย ทำอะไรไม่ขึ้น เหมือนเราจะวาดรูประบายสีต่าง ๆ ถ้าปล่อยให้สีดำหกเลอะแผ่นกระดาษเสียแล้ว แม้จะระบายสีอื่นสักเท่าไรมันก็เอาสวยงามไม่ได้ คนประเภทที่เรียกว่าคนเสียนั้น ภาษาทางศาสนาท่านใช้คำว่า     พาละ หรือ พาล มงคลชีวิตลำดับแรกที่สุดพระพุทธองค์ทรงสอนให้เว้นจากการคบกับคนประเภทนี้คือไม่ให้คบคนพาลนั้นเอง

           ในมงคลชีวิตข้อที่สอง คือ การคบกับบัณฑิตนี้ มีข้อแตกต่างกับข้อแรกในเชิงคำสอน ข้อแรก คือ การไม่คบคนพาลนั้นเป็นคำสอนทวนกระแส ข้อนี้เป็นคำสอนตามกระแส จึงมีความยากง่ายไม่เท่ากัน คือกระแสจิตของคนเราโดยปกติแล้วมันไหวไปทางเดียวกัน คือ มุ่งไปทางเดียวกัน หมายความว่า การอบรม
สั่งสอนใด ๆ ก็ตาม ถ้าคล้อยไปตามกระแสจิตของคนทั้งหลายแล้ว ก็พูดจากันไม่ยากนัก แต่ถ้าทวนกระแส คือ ห้ามไม่ให้ทำอย่างโน้นอย่างนี้ ก็ต้องพูดกันมากหน่อย ไม่เช่นนั้นก็ห้ามไม่อยู่ เหมือนพายเรือทวนกระแสน้ำนั้นเอง