อุปลักษณ์เชิงมโนทัศน์เกี่ยวกับหงส์และไก่ในภาษาจีน

บทคัดย่อ

งานวิจัยเรื่องนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาอุปลักษณ์เชิงมโนทัศน์เกี่ยวกับสัตว์ประเภทหงส์และไก่ โดยมุ่งอธิบายถึงลักษณะการใช้ภาษาจีนมาตรฐาน (mandarin Chinese) เพื่อเปรียบเทียบสรรพสิ่งต่าง ๆ เป็นสัตว์ทั้งสองประเภทนี้ เป็นอุปลักษณ์สัตว์ตามแนวคิดทฤษฎีอุปลักษณ์เชิงมโนทัศน์ของเลคอฟและจอห์นสัน (Lakoff and Johnson, 2003) โดยเก็บรวบรวมข้อมูลประโยคจากฐานข้อมูลของศูนย์วิจัยภาษาศาสตร์ภาษาจีนมหาวิทยาลัยปักกิ่ง (Center for Chinese Linguistics Peking University) ผลการศึกษาพบว่า ประโยคที่แสดงอุปลักษณ์สัตว์ประเภทหงส์มีจำนวนทั้งสิ้น 116 ประโยค สามารถสรุปเป็นมโนอุปลักษณ์ 2 ประเภทหลัก ได้แก่ มนุษย์เป็นหงส์ และสิ่งไม่มีชีวิตเป็นหงส์ สำหรับประโยคที่แสดงอุปลักษณ์สัตว์ประเภทไก่มีจำนวนทั้งสิ้น 279 ประโยค และพบมโนอุปลักษณ์ 2 ประเภทหลักเช่นกัน ได้แก่ มนุษย์เป็นไก่ และสิ่งไม่มีชีวิตเป็นไก่ ส่วน อุปลักษณ์เชิงมโนทัศน์แต่ละประเภทหลักนั้นต่างก็ประกอบด้วยมโนอุปลักษณ์ย่อย และสามารถอธิบายกระบวนการถ่ายโยงความหมายระหว่างคุณสมบัติของสัตว์ทั้งสองประเภทในแวดวงความหมายต้นทางจับคู่กับคุณสมบัติของสรรพสิ่งต่าง ๆ ในแวดวงความหมายปลายทาง นอกจากนี้ ในการวิเคราะห์ข้อมูล ผลการวิจัยไม่เพียงแต่แสดงให้เห็นถึงอุปลักษณ์เชิงมโนทัศน์เกี่ยวกับสัตว์ในภาษาจีนดังกล่าวเท่านั้น แต่ยังสะท้อนระบบความคิดของคนจีนที่ได้รับอิทธิพลจากวัฒนธรรม ประเพณีและขนบธรรมเนียมทางสังคมด้วยเช่นกัน

Conceptual Metaphors about Phoenix and Chickenin Mandarin Chinese

The objective of this research is to study animal metaphors in Mandarin Chinese, especially those relating to phoenixes and chickens. The analysis focuses on using the Conceptual Metaphor Theory proposed by Lakoff and Johnson (2003) to explain the process whereby things are compared to these two kinds of animal. The data were derived from the Chinese National Corpus created by the Center for Chinese Linguistics at Peking University. The results from 116 sentences with phoenix metaphors reflect two main conceptual metaphors: HUMAM BEINGS ARE PHOENIXES and INANIMATE THINGS ARE PHOENIXES. For the chicken metaphors, a total of 279 examples were divided into two main categories: HUMAM BEINGS ARE CHICKENS and INANIMATE THINGS ARE CHICKENS. Each major conceptual metaphor contains various subcategories. The mappings from the source domains PHOENIXES and CHICKENS to the target domains HUMAN BEINGS and INANIMATE THINGS are made possible due to the existence of correspondences between the two domains. Moreover, the findings demonstrate not only conceptual metaphors involving these two kinds of animal, but also the relationship beliefs concerning such animals among Chinese people and their traditional culture and social customs.