จังหวะเสียงในภาษาลาวหลวงพระบาง: การศึกษาด้วยวิธี ISO และ RM

นันทนา รณเกียรติ; วริษา โอสถานนท์; อภิญญา ห่านตระกูล

ผู้แต่ง

นันทนา รณเกียรติ ภาควิชาภาษาอังกฤษและภาษาศาสตร์ คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
วริษา โอสถานนท์ ภาควิชาภาษาอังกฤษและภาษาศาสตร์ คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
อภิญญา ห่านตระกูล ภาควิชาภาษาอังกฤษ คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยพะเยา

คำสำคัญ:

จังหวะเสียง, ลาว, ภาษาลาวหลวงพระบาง, วิธีการวิเคราะห์จังหวะเสียง, ประสิทธิภาพของวิธีวิเคราะห์จังหวะเสียง

บทคัดย่อ

จังหวะเสียง คือ รูปแบบในการเปล่งถ้อยคำในแต่ละช่วงเวลา ซึ่งถือเป็นองค์ประกอบที่สำคัญของหน่วยเสียงพิเศษในภาษา งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 2 ข้อ ได้แก่ (1) เพื่อวิเคราะห์ว่าภาษาลาวหลวงพระบางเป็นจังหวะประเภทใช้พยางค์เป็นเครื่องกำหนด หรือใช้การเน้นเป็นเครื่องกำหนด ด้วยวิธีการวิเคราะห์ 2 แบบ คือ วิธี ISO และ วิธี RM และ (2) เพื่อเปรียบเทียบวิธี ISO กับวิธี RM ว่ามีประสิทธิภาพในการวิเคราะห์จังหวะเสียงแตกต่างกันหรือไม่อย่างไร ในเบื้องต้นคณะผู้วิจัยได้ตั้งสมมติฐานไว้ว่า (1) ภาษาลาว หลวงพระบางมีจังหวะเสียงประเภทใช้การเน้นเป็นเครื่องกำหนดจังหวะ และ (2) ผล การวิเคราะห์จังหวะเสียงในภาษาลาวหลวงพระบางโดยใช้วิธี ISO กับวิธี RM ไม่แตกต่างกัน ผลการศึกษาพบว่า ในวัตถุประสงค์ข้อที่หนึ่ง จากการวิเคราะห์หารูปแบบจังหวะเสียงในภาษาลาวหลวงพระบางทั้งโดยวิธี ISO และวิธี RM นั้น ในวิธี ISO ภาษาลาวหลวงพระบาง มีแนวโน้มของจังหวะเสียงแบบใช้พยางค์เป็นเครื่องกำหนดจังหวะ ส่วนในวิธี RM ภาษาลาวหลวงพระบางมีแนวโน้มของจังหวะเสียงแบบใช้การเน้นเป็นเครื่องกำหนดจังหวะ จากผลที่ออกมาแตกต่างกันนั้น คณะผู้วิจัยจึงเห็นว่า ยังไม่ควรตัดสินใจอย่างเด็ดขาดว่าภาษาลาวหลวงพระบางนี้มีรูปแบบจังหวะเสียงเป็นแบบใด เพราะอาจมีปัจจัยอื่นที่ส่งผลให้ภาษานี้มีลักษณะของจังหวะเสียงที่ไม่ชัดเจน เช่น ความแตกต่างของเกณฑ์การวัดระหว่างวิธี ISO และ RM หรือการจำแนกประเภทของจังหวะเสียงที่อาจไม่ได้มีเพียง แบบใช้การเน้นและแบบใช้พยางค์ เป็นต้น แต่ควรศึกษาว่าภาษาลาวหลวงพระบางนี้มีลักษณะคล้ายกับภาษาใดมากกว่า ผลการศึกษาจากงานวิจัยนี้ชี้ให้เห็นว่า รูปแบบจังหวะเสียงในภาษาลาวหลวงพระบางมีความคล้ายคลึงกับภาษาไทย ดังเห็นได้จากการเปรียบเทียบ ค่าของตัวแปรในวิธี RM ระหว่างภาษาลาวหลวงพระบางกับงานวิจัยของเกรบและโลว์ (Grabe and Low 2002) ญาณินท์ สวนะคุณานนท์ (2555) และอภิญญา ห่านตระกูล (2558) ผลที่ปรากฏนี้สะท้อนถึงการที่ภาษาไทยกับภาษาลาวเป็นภาษาตระกูลไทร่วมกัน ต่อมา ในวัตถุประสงค์ข้อที่สอง จากการเปรียบเทียบวิธี ISO กับวิธี RM ว่ามีประสิทธิภาพในการวิเคราะห์จังหวะเสียงแตกต่างกันหรือไม่นั้น ผลที่พบคือแตกต่างกัน และวิธี RM มีประสิทธิภาพในการวิเคราะห์จังหวะเสียงได้ดีกว่าเนื่องจากในขั้นตอนการวัดและวิเคราะห์เสียงจะมีความละเอียดถี่ถ้วนและชัดเจนมากกว่า

เอกสารอ้างอิง

ภาษาไทย
Apinya Hantrakul อภิญญา ห่านตระกูล. 2015. “Kan sueksa priabtiab jangwa kan pud khong dek autistic kab dek pokkati” การศึกษาเปรียบเทียบจังหวะการพูดของเด็กออทิสติกกับเด็กปกติ [A Comparison of Speech Rhythm among Thai Students with Autism Spectrum Disorder and Thai Students with Typical Development]. Master thesis, Thammasat University.
Phanintra Teeranon ผณินทรา ธีรานนท์. 2000. “Nuay jangwa kub kan prae khong wannayuk tornueng nai pasa thai” หน่วยจังหวะกับการแปรของวรรณยุกต์ต่อเนื่องในภาษาไทย [Rhythimc unit and tonal variation in Thai connected speech]. Master thesis, Chulalongkorn University.
Phinnarat Akharawatthanakun พิณรัตน์ อัครวัฒนากุล. 2003. “Kan plianplang khong wannayuk: korranee sueksa pasa klum lao” การเปลี่ยนแปลงของวรรณยุกต์: กรณีศึกษาภาษากลุ่มลาว [Tone Change: A Case Study of the Lao Language]. Doctoral thesis, Chulalongkorn University.
Siwaporn Hasonnary ศิวพร ฮาซันนารี. 2000. “Kan sueksa rabob siang nai pasa lao luang Prabang: sueksa priabtiab kab pasa lao khrang lumnam thajeen lae pasa lao dansai” การศึกษาระบบเสียงในภาษาลาวหลวงพระบาง: ศึกษาเปรียบเทียบกับภาษาลาวครั่งลุ่มน้ำท่าจีน และภาษาลาวด่านซ้าย [The Lao Luang Prabang Phonology: A Comparative Study with Lao Khrang in Thachin river basin and Lao Dan Say]. Master thesis, Silpakorn University.
Supaporn Phoprom สุภาภรณ์ โพธิ์พรม. 2004. จังหวะการพูดแบบต่อเนื่องในภาษาลาวสำเนียงเวียงจันทน์ [Rhythm in connected speech in Vientiane Lao]. Master thesis, Thammasat University.
Theraphan Luangthongkum ธีระพันธ์ เหลืองทองคำ. 1982. “Jangwa nai pasa thai” จังหวะในภาษาไทย [Thai Rhythm]. in “Ekkasan prakob kansorn chud wicha pasa thai 3” เอกสารประกอบการสอนชุดวิชาภาษาไทย 3 [Thai Textbook 3]. Bangkok: Sukhothai Thammathirat University.
Varisa Kamalanavin วริษา กมลนาวิน. 2013. “Wannayuk nai pasa lao luang prabang” วรรณยุกต์ในภาษาลาวหลวงพระบาง [Tone in Luang Prabang Lao]. “Warasan pasa lae wattanatham” วารสารภาษาและวัฒนธรรม [Language and Culture Journal], 32(2), 43-74.
Yanin Sawanakunanon ญาณินท์ สวนะคุณานนท์. 2002. “Kan priabtiab jangwa pasathai nai kanpud khong pupud thi chai lordlom-lordarhan khong pupud pokkati” การเปรียบเทียบจังหวะภาษาไทยในการพูดของผู้พูดที่ใช้หลอดลม-หลอดอาหารกับการพูดของผู้พูดปกติ [A Comparison of Speech Rhythm in Thai Tracheoesophageal and Normal Speech]. Master thesis, Chulalongkorn University.
Yanin Sawanakunanon ญาณินท์ สวนะคุณานนท์. 2012. “Kha raya wela khong siangriang nai pasa asia tawanok chiang tai: naiyasamkan tor kan jad klum tam naew baebluk pasa” ค่าระยะเวลาของเสียงเรียงในภาษาเอเชียตะวันออกเฉียงใต้: นัยสำคัญต่อการจัดกลุ่มตามแนวแบบลักษณ์ภาษา [Segment Timing in Southeast Asian Languages: Implications for Typological Classification]. Doctoral thesis, Chulalongkorn University.
ภาษาอังกฤษ
Abercrombie, D. 1985. From Ancient Thai to Modern Dialects and Other Writings on Historical Thai Linguistics. Bangkok: White Lotus Press.
Chamberlain, J. 1975. A new look at history and classification of the Tai languages. In Studies in Tai Linguistics in Honor of William J. Gedney, J.G. Harris & J.R. Chamberlain, eds., 44-66. Bangkok: Central Institute of English Language.
Dauer, R. 1987. Phonetic and phonological components of rhythm. Proceedings of the XI Congress of Phonetic Sciences: 447–450.
Dellwo, V., & Wagner, P. 2003. RELATIONSHIPS BETWEEN RHYTHM AND SPEECH RATE. Presented at the 15th International Congress of the Phonetic Sciences, Barcelona.
Gedney, J. 1972. A checklist for determining tones in Tai dialects. In Studies in Linguistics in Honor of George L. Trager, M. Estellie Smith, ed., 423-37. The Hague: Mouton.
Grabe, E. & Low, E. L. 2002. Durational Variability in Speech and the Rhythm Class Hypothesis. In Papers in Laboratory Phonology 7, C. Gussenhover & N. Warner, eds., 515-546. Berlin: Mouton de Gruyter.
Low, E. L., Grabe, E., & Nolan, F. 2000. Quantitative characterisations of speech rhythm: 'syllabletiming' in Singapore English. Language and Speech Oct-Dec 43(Pt 4): 377-401.
Luangthongkum, T. 1977. “Rhythm in Standard Thai”. Unpublished doctoral dissertation, University of Edinburgh.
Noss, R. 1954. Thai Reference Grammar. Washington D.C.: Foreign Service Institute.
Osatananda, V. 1997. “Tone in Vientianne Lao”. Doctoral dissertation, University of Hawaii at Manoa.
Osatananda, V. 2015. Lao Khrang and Luang Phrabang Lao: A Comparison of Tonal Systems and Foreign-Accent Rating by Luang Phrabang Judges. Journal of Lao Studies 2: 101-143.
Pike, K. 1945. The Intonation of American English. Ann Arbor: The University of Michigan Press.
Ramus, F., Nespor, M., & Mehler, J. 1999. Correlates of Linguistic Rhythm in the Speech Signal. Cognition 73: 265-292.
Thawisomboon, S. 1955. “Syllable Junctures within Stress Groups in Spoken Thai”. Unpublished master thesis, London University.
Warner, N., & Arai, T. 2001. Japanese mora timing: A review. Phonetica 58: 1-25.
ออนไลน์
Abercrombie, D. 1967. Elements of General Phonetics. Chicago: Aldine Publishing Company.Brown, M. 1965. “Luang Prabang Tones”.
http://www.seasite.niu.edu/lao/, accessed February 20, 2017.
Mairano, P. 2011. “Rhythm Typology: Acoustic and Perceptive Studies”.
http://tel.archives-ouvertes.fr/docs/00/65/42/61/PDF/MairanoPaolo_These.pdf, accessed February 20, 2017.
Roffe, G. 1956. “Luang Prabang Tones”. http://www.seasite.niu.edu/lao/LaoLanguage/LaoTones/luangphrabangtones.htm, accessed February 20, 2017.